Objawy odstawienia po benzodiazepinach – co robić? Jak długo się utrzymują?

Benzodiazepiny to leki o dość szerokim spektrum działania, obejmującym efekt przeciwlękowy, uspokajający, nasenny oraz przeciwdrgawkowy. Przepisywane są pacjentom mającym problemy z bezsennością, chorującym na depresję, zaburzenia lękowe i doświadczającym innych dolegliwości natury psychicznej. Mimo, iż leki te mają dość wysoki profil bezpieczeństwa, to ich nadużywanie lub uzależnienie od benzodiazepin nie jest wykluczone, a zakończenie ich przyjmowania może wiązać się z pojawieniem się przykrych objawów w postaci zespołu odstawiennego.

Dokuczliwe objawy ostawienia benzodiazepin występują przede wszystkim u osób, które – w wyniku zwiększania dawek leków bez porozumienia z lekarzem – uzależniły się od tych substancji, a także u pacjentów odstawiających preparaty „z dnia na dzień” – z uwagi na polepszenie nastroju i wiarę w to, że zaprzestanie stosowania medykamentów to najlepsze wyjście. Niestety, w obu tych sytuacjach odstawienie benzodiazepin może wywołać nieprzyjemne objawy, takie jak:

• wzmożone pragnienie, suchość w jamie ustnej, nudności, wymioty, jadłowstręt;
• wzmożone pocenie się, kołatanie serca, drżenie mięśni, mioklonie (zrywania mięśniowe – nagłe szarpnięcia włókien mięśniowych);
• uczucie niepokoju, pobudzenia, odczuwanie nieuzasadnionego lęku, napięcia psychicznego, wahania nastrojów, myśli rezygnacyjne, stany depresyjne;
• bezsenność, nocne wybudzanie się, trudności z zaśnięciem, ale również trudności z wybudzaniem się o poranku;
• zaburzenia pamięci, zaburzenia koncentracji, dezorientacja, zawroty głowy.

W najcięższych przypadkach – zazwyczaj u osób uzależnionych od benzodiazepin – obserwuje się symptomy derealizacji, epizody agresji, objawy psychotyczne, stany silnego pobudzenia, manii, obecność urojeń, omamów, poczucie depersonalizacji i dysforii (ogólnie opisywane jako poczucie oderwania się od ciała i rzeczywistości), a także tak zwane brain zaps – czyli wyładowania elektryczne w mózgu, odczuwane przez pacjenta jako charakterystyczne, nieprzyjemne „spięcia” w mózgu.

Niestety, nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o to, ile czasu pacjent będzie odczuwał objawy odstawienia benzodiazepin. Kwestia ta zależy od wielu czynników – między innymi od faktu i stopnia uzależnienia, od czasu przyjmowania tego typu leków oraz od rodzaju benzodiazepin, jakie były obecne w farmakoterapii chorego.
 
Niektórzy pacjenci – silnie uzależnieni, przyjmujący benzodiazepiny przez wiele lat, mogą dochodzić do siebie przez wiele miesięcy. Oczywiście objawy odstawienia z każdym dniem, tygodniem i miesiącem są coraz mniej liczne i coraz słabsze, natomiast należy zaznaczyć, że niektóre osoby uzależnione wymagają przy odstawieniu leków wsparcia w postaci hospitalizacji i dobrania alternatywnych terapii lekowych (uwzględniających substancje bez potencjału uzależniającego). Więcej informacji o tym, jak wygląda uzależnienie od benzodiazepin oraz w jaki sposób przebiega jego leczenie znajdziesz tutaj: www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/benzodiazepin.
 
Ogólnie rzecz biorąc, zespół odstawienny przy rezygnacji z benzodiazepin, obejmujący największą intensyfikację objawów, trwa do 48 godzin. Po tym czasie w ustroju pozostaje coraz mniej substancji psychotropowych, a organizm wraca do równowagi. Warto tu jednak dodać, że ten okres dotyczy benzodiazepin działających krótko (lorazepam). Leki o dłuższym czasie uwalniania (na przykład klorazepan) mogą dawać objawy odstawienia jeszcze przed 5 do 10 dni po zażyciu ostatniej dawki.

Niestety, nie ma jednego, sprawdzającego się u wszystkich pacjentów schematu odstawiania benzodiazepin. Proces ten każdorazowo powinien odbywać się pod kontrolą lekarza prowadzącego – najlepiej tego, który wprowadził pacjentowi leki i ustalił maksymalne dawki, a teraz ma zapewnić wsparcie w „schodzeniu” z leku. Ponieważ benzodiazepiny są lekami dobrze zbadanymi i stosowanymi w psychiatrii od naprawdę wielu lat, to niemal każdy lekarz zna ich specyfikę oraz zdaje sobie sprawę z ryzyk odstawienia.
 
Przede wszystkim lekarz powinien ustalić pacjentowi dawkowanie w odpowiednim schemacie. Dawki benzodiazepin zazwyczaj zmniejsza się co 7-14 dni i robi się to stopniowo, by organizm nie dostał „szoku”. Taka praktyka minimalizuje oczywiście ryzyko pojawienia się zespołu odstawiennego.
 
Kontrola lekarza nad całym procesem ma jeszcze jedną zaletę. Istnieją leki i preparaty innych niż benzodiazepiny grup, które przejściowo mogą pomóc poradzić sobie pacjentowi z objawami odstawienia. Jeśli takie symptomy będą dokuczliwe, wówczas specjalista z pewnością przepisze pacjentowi preparaty wspierające go w okresie przejściowym – aż do całkowitego odstawienia benzodiazepin.