Sacharyna (E954) i jej wpływ na zdrowie

Sacharyna jest jedną z substancji chemicznych, która jest stosowana jako dodatek do żywności w roli słodzika. Niewątpliwie sacharyna skutecznie zastępuje cukier. W porównaniu do sacharozy, cukru stołowego, jest nawet 500 raz słodsza. Jednak pomimo jej ogromnej siły słodzącej, nie wszystkim zaleca się jej spożycie. Zastanawiasz się, jak sacharyna wpływa na zdrowie i czy włączyć ją do diety? Poznaj nasze porady!

Sacharyna to syntetyczny związek chemiczny. Nie występuje w środowisku naturalnym, przez co jest zaliczana do intensywnych substancji słodzących. Jej dodatek do artykułów spożywczych oznacza się symbolem E954 na liście składników. Sacharynę najczęściej dodaje się do żywności wysoko przetworzonej, dietetycznej, bez cukru np.:

• do słodyczy np. sosów, gum, cukierków i batonów,
• napojów gazowanych, alkoholowych,
• napojów i deserów mlecznych, 
• gotowych dań i sosów. 

W swojej historii sacharyna miała wzloty i upadki. Została odkryta pod koniec lat 70. XIX wieku, czyli stosunkowo wcześnie jak na słodzik (dla porównania niezwykle popularny aspartam został odkryty niemalże 100 lat później, w 1965 roku). Następnie po potwierdzeniu jej bezpieczeństwa została dopuszczona do obrotu na rynku spożywczym przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności w 1984 roku. Obecnie przez szereg instytucji opiniotwórczych, uznawana jest za substancję bezpieczną.

Sacharyna, dodawana do artykułów spożywczych, nadaje im słodki smak. Jednocześnie, jako że jest substancją słodzącą, nie jest przetwarzana w organizmie ludzkim i jak wskazują badania, jest wydalana w formie niezmienionej. 

Jednakże nie oznacza to, że jej spożycie nie ma wpływu na organizm. Spożycie sacharyny pozwala na odczuwanie słodkiego smaku. Co więcej, smak ten jest bardzo intensywny, ponieważ sacharyna jest nawet 500 razy słodsza od tradycyjnego cukru spożywczego. Dzięki temu sacharyna dodawana jest do żywności w tak małych ilościach, że nie dostarcza kalorii. Nie wpływa zatem na masę ciała i potencjalnie może stanowić dobry zamiennik cukru dla zdrowych dorosłych, którzy chcą wyeliminować ten składnik ze swojej diety. 

Zgodnie z tym, co wspomniano wyżej, sacharyna i jej obecność na rynku, to nie kwestia oczywista. Niecałe pół wieku temu, czyli w latach 70. XX wieku okazało się, że spożycie sacharyny przez zwierzęta może być kancerogenne. Mianowicie w badaniach wykazano, że sacharyna może powodować wystąpienie nowotworów pęcherza moczowego u szczurów. 

Warto jednak podkreślić, że nie zawsze badania na zwierzętach mogą być przenoszone na ludzi. Tak jest właśnie w tym przypadku. Jak dowiedziono w późniejszym czasie, badania na zwierzętach nie były relewantne dla ludzi i u ludzi nie wykazano negatywnego efektu związanego ze spożyciem sacharyny. Obecnie słodzik ten jest uznawany za substancję bezpieczną do spożycia przez Komitet Naukowy ds. Żywności (SCF, obecnie EFSA), a także WHO (Światową Organizację Zdrowia). Aby dowiedzieć się więcej na temat słodzików, zajrzyj tutaj: https://www.swsm.pl/pl/prawda-i-mity-o-slodzikach .

Wiemy, że sacharyna jest bezpieczna i spożywana w umiarkowaniu, zgodnie z ADI (dopuszczalne dzienne pobranie, 5 mg/kg masy ciała/dzień) powinna być bezpieczna. Jednocześnie to, na co zwracają uwagę naukowcy, to szczególne sytuacje, w których należy wykazać się wysoką ostrożnością. Taką sytuacją jest ciąża, ponieważ udowodniono, że sacharyna ma zdolność do przenikania przez łożysko. Ze względów etycznych nie wykonuje się badań na kobietach w ciąży, w związku z tym niemożliwe jest określenie czy sacharyna jest bezpieczna w tej szczególnej grupie. Z tego względu nie zaleca się spożywania sacharyny jako słodzika w tej grupie.

Sacharyna nie tylko smakiem, ale także właściwościami fizycznymi przypomina cukier. Ma postać białej, krystalicznej substancji. To, co odróżnia ją od cukru to gorzkawo - metalicznym posmak, który zazwyczaj maskuje się tym, że sacharyna jest stosowana w bardzo małych ilościach, a ponadto dodaje się inne słodziki, które dodatkowo zwiększają odczuwanie smaku słodkiego.

Jak wskazują eksperci z Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), sacharyna jest substancją bezpieczną dla zdrowych dorosłych. Jednocześnie ważne jest, aby pamiętać, że poziom bezpieczeństwa jest zachowany wyłącznie do umiarkowanego spożycia, które zostało przebadane. Jest to wspomniany już wcześniej poziom ADI, czyli (dopuszczalne dzienne spożycie; ang. acceptable daily intake). Dla sacharyny ADI równa się 5 mg/kg masy ciała/ na dzień, co w praktyce oznacza, że np. zdrowy, dorosły mężczyzna o masie ciała np. 70 kg może dziennie spożyć maksymalnie 350 mg sacharyny.

Podsumowując, sacharyna to słodzik, który pomimo historycznych kontrowersji, nadal jest dostępny na rynku spożywczym i może być dodawany do różnych artykułów. Warto pamiętać, że obecnie dostępne badania nie wskazują na jakąkolwiek szkodliwość wynikającą ze spożycia sacharyny. Jeśli pojawią się nowe dane, które skłonią badaczy do zmiany zdania, to zostanie wydane nowe oświadczenie i odpowiednie regulacje prawne. Aby zadbać o zdrowie przy spożywaniu słodzików, należy spożywać je w umiarkowaniu, zamiast tradycyjnego cukru spożywczego. 

Bibliografia:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dn. 16.12.2008 r. w sprawie dodatków do żywności.
2. Saccharin: FDA Agencies. University of Minnesota, Environmental Health Sciences.
3. Touyz LZ. Saccharin deemed "not hazardous" in United States and abroad. Curr Oncol. 2011 Oct;18(5):213-4.