Krew pępowinowa - czy warto ją przechowywać?

Krew pępowinowa jest nieocenionym skarbem, który w przyszłości może uratować życie dziecku lub jego rodzeństwu. Krew pępowinowa stanowi bogate źródło krwiotwórczych komórek macierzystych, które podobnie jak komórki szpiku mogą być przeszczepiane w celu odbudowania układu krwiotwórczego i odpornościowego. Wykazują przy tym większą skuteczność niż komórki macierzyste pozyskane od dawców dorosłych. Fenomen komórek macierzystych polega na tym, że mają w sobie potencjał przekształcania się praktycznie we wszystkie rodzaje komórek organizmu. Są to pierwotne, niedojrzałe, niewyspecjalizowane komórki. Mają ogromną zdolność dzielenia się, odnowy i różnicowania.

Stosunkowo nowym przedsięwzięciem jest pobieranie, oprócz krwi pozostałej w łożysku, również fragmentu sznura pępowinowego. Zawiera on tak zwaną galaretę Whartona, w której zawarte są mezenchymalne komórki macierzyste. Posiadają one zdolność przekształcania się w komórki kości, chrząstki lub tłuszczu. Wiąże się z nimi duże nadzieje w kwestii gojenia ran, uszkodzeń kości i chrząstki. Dobroczynne działanie maja również w chorobach autoimmonologicznych i zapobieganiu odrzucenia przeszczepu. Były już z powodzeniem wykorzystywane w Polsce w leczeniu odrzucenia przeszczepu.

Na świecie komórki macierzyste z krwi pępowinowej wykorzystywane są do przeszczepień od 1988 roku. Do końca 2014 roku wykonano już ponad 40 tysięcy przeszczepień krwi pępowinowej u dzieci i dorosłych. Dotychczas w Polsce przeprowadzona kilkadziesiąt takich zabiegów, u dzieci było ich kilkanaście. Do większości z zabiegów wukorzystano krwi pobranej i zdeponowanej w Polskim Banku Komórek Macierzystych, do pozostałych z zagranicznych banków publicznych.

Zastanawiając się nad pobraniem krwi pępowinowej przyszli rodzice powinni pamiętać, że można to zrobić tylko raz, podczas porodu. Z tego względu podjęcie decyzji o zdeponowaniu krwi dziecka jest najważniejszym etapem całego procesu. Kolejnym krokiem jest wybranie odpowiedniego banku, któremu powierzy się cenną krew. Najlepiej zdecydować się na doświadczoną i certyfikowaną instytucję, która zachowuje wysokie standardy medyczne. Decyzja o pobraniu kriw pępowinowej nie powinna zostać podjęta w ostatniej chwili. Wybór banku i podpisanie umowy powinno nastąpić przed porodem, w 2 lub 3 trymestrze ciąży. Po zawarciu umowy rodzice otrzymują „zestaw pobraniowy” wyposażony we wszystkie elementy niezbędne do pobrania krwi ich dziecka. Trzeba jedynie pamiętać o zabraniu zestawu do szpitala w dniu porodu. Personel szpitala bezpośrednio p o porodzie powiadamia pracowników banku, że krew została pobrana. Następnie krew trafia do laboratorium, gdzie przechodzi serię badań. Rodzice informowani są o ich wynikach oraz otrzymują stosowny certyfikat, na podstawie którego, w razie potrzeby, będą mogli skorzystać ze zdeponowanych komórek.

Pobranie krwi pępowinowej jest prostą czynnością. Wykonywane jest już po przecięciu pępowiny, a krew pobierana jest z części, która pozostaje połączona z łożyskiem to jest całkowicie neutralne dla dziecka. Zazwyczaj pobranie wykonuje przeszkolona położna korzystając z zestawu pobraniowego dostarczonego do szpitala przez rodziców przed porodem. Zestaw ma formę praktycznego pudełka. Najistotniejszą częścią zestawu jest specjalny worek do którego biegną przewody zakończone specjalnymi igłami. Całość tworzy (wraz z małym workiem z płynem zapobiegającym krzepnięciu)  zamknięty układ. Po wkłuciu się w naczynia pępowinowe krew spływa przez kilka minut do worka, a następnie miesza się z płynem zapobiegającym krzepnięciu. Na koniec pobrania zabezpiecza się krew przed wypłynięciem  zakładając specjalne zaciski. Worek z krwią oraz towarzysząca mu dokumentacja jest z powrotem wkładany do pudełka i zabierany przez szpitala przez upoważnioną przez bank osobę.

Po preparatyce krwi pępowinowej zostają komórki macierzyste, które trafiają do specjalnej kasety. Kasety są umieszczane w zbiornikach, w których przechowywane mogą być aż do momentu  kiedy zajdzie potrzeba ich użycia. Cały proces winien być przeprowadzony o odpowiednie standardy jakości. Pobrane komórki macierzyste z krwi pępowinowej, tak jak komórki szpiku i krwi obwodowej po dodaniu środków krioochronnych (siarkotlenek dwumetylowy i hydroksyetylowana skrobia) można przechowywać w parach ciekłego azotu (-196°C) przez ponad 50 lat. Najnowsze publikacje naukowe autorstwa Prezydenta Amerykańskiego Towarzystwa Hematologicznego i jednego z pionierów wykorzystania krwi pępowinowej prof. H.Broxmeyer’a  mówią o wykorzystaniu komórek macierzystych z krwi pępowinowej przechowywanych przez 24 lata.

Na całym świecie zgromadzono już ponad 1 milion porcji krwi pępowinowej w rodzinnych i publicznych bankach.