Gałęzie medycyny naturalnej - alternatywnej

Granice medycyny alternatywnej ulegają nieustannym przesunięciom i wiele wchodzących w jej skład metod zyskuje coraz większe uznanie lekarzy i pacjentów. Niektóre z nich, na przykład akupunktura i hipnoza, traktowane dawniej pogardliwie przez środowisko medyczne, są obecnie uznane za cenne uzupełnienie klasycznych metod leczenia.

Gałęzie medycyny alternatywnej i uzupełniającej

Najczęściej wyróżnia się pięć ogólnych dziedzin medycyny alternatywnej. Każda z nich obejmuje z kolei szereg gałęzi czy praktyk:

Całościowe alternatywne systemy medyczne, takie jak tradycyjna medycyna orientalna, zyskują w dzisiejszych czasach coraz większą popularność. Są to rzeczywiście prawdziwe systemy, nie tylko medyczne, ale również filozoficzne, całkowicie odmienne od zachodniego sposobu myślenia o wszechświecie i człowieku, a przy tym poparte często wielowiekową praktyką. Nie mają one nic wspólnego z medycyną, do jakiej jesteśmy przyzwyczajeni w przychodniach i szpitalach, ale każdy może sprawdzić osobiście na czym polegają, bo wiele z nich jest już dostępnych.

• Tradycyjna medycyna orientalna lub chińska, znana i praktykowana na Wschodzie od wieków czy wręcz tysiącleci. Opiera się ona na teorii krążenia energii, określanej jako qi (wym. czi), zarówno we wszechświecie, jak i w każdym ludzkim organizmie, wzdłuż ściśle określonych szlaków. Choroba jest w tym systemie uznana za stan zaburzenia równowagi energetycznej, którą terapeuci starają się przywrócić takimi metodami jak akupunktura, ziołolecznictwo, masaż orientalny czy terapia energetyczna qigong.
• Ajurweda. Ten system wywodzi się z kolei z Indii i pojmuje zdrowie jako stan harmonii między ciałem, umysłem i duszą. Utrzymaniu czy - w razie choroby - przywróceniu tej unikalnej, właściwej tylko danemu człowiekowi harmonii ma służyć odpowiednia dieta, ćwiczenia, zioła i olejki, medytacja, naświetlanie słońcem i ćwiczenia oddechowe.
• Homeopatia. Jest to system zachodni, opracowany w XIX wieku i stanowiący niejako przeciwieństwo drogi, jaką poszła od tego czasu klasyczna medycyna, czyli tak zwanej alopatii. Najkrótsza definicja homeopatii zawiera się w jej podstawowej zasadzie, by leczyć podobne podobnym. Według homeopatów chorobę wywołują pewne pierwiastki i substancje skumulowane w naszym organizmie (np. cynk), a jednocześnie te same związki, tyle że bardzo rozcieńczone, mogą działać jak lekarstwa, przywracając zaburzoną równowagę wewnątrzustrojową i zapobiegając nawrotowi choroby.
• Naturopatia. Obejmuje ona w spójną, logiczną całość cały zespół metod, których celem jest nie tyle walka z chorobą, co oddziaływanie w pożądanym kierunku na naturalne procesy życiowe. Naturopaci wychodzą z założenia, że nasz organizm dysponuje potężnym arsenałem środków, którymi skutecznie broni się przed chorobą, a rolą lekarza jest wspieranie go w tych procesach, a nie „brutalna" ingerencja w postaci farmakologii czy chirurgii. Naturopaci z definicji uznają zatem tylko metody „naturalne", takie jak dietetyka, homeopatia, akupunktura, terapia manualna układu kostnego i tkanek miękkich, ziołolecznictwo i szereg innych.
  

Metody oparte na oddziaływaniu na psychikę. Są one stosowane w przeświadczeniu, że psychika dominuje nad biologicznym aspektem człowieka i jest w stanie sterować procesami fizjologicznymi, kontrolować objawy i przezwyciężać choroby. Do tej dziedziny medycyny alternatywnej należy - przykładowo - medytacja, hipnoza, terapia tańcem, muzyką czy sztuką i wiele innych, nierzadko z pogranicza religii i mistyki.

Metody biologiczne, ogólnie zbliżone do naturopatii. Obejmują one między innymi ziołolecznictwo, dietetykę i tak zwaną terapię ortomolekularną. Pod pewnymi względami pokrywają się one również z konwencjonalną medycyną, zwłaszcza jeśli chodzi o witaminy i inne suplementy odżywcze. Ziołolecznictwo - skądinąd pierwotne źródło farmakologii - wykorzystuje substancje pochodzenia roślinnego i proponuje je w bardzo różnorodnych postaciach, takich jak preparaty odżywcze, herbatki ziołowe czy tabletki. Są one szeroko dostępne w sklepach ze zdrową żywnością, a także w każdej aptece. Dynamiczny rozwój przeżywa dietetyka, lansująca coraz to nowe zestawy pokarmowe, które mają zapewnić nam zdrowie i formę na długie lata. Przykładem może być dieta śródziemnomorska. Terapia ortomolekularną jest niejako uzupełnieniem dietetyki o witaminy i tak zwane mikro- czy oligoelementy i polega między innymi na ogromnych dawkach witaminy C, uznanej za niezwykle ważny czynnik zdrowia. Terapeuci praktykujący metody biologiczne zalecają ponadto stosowanie specyficznych substancji naturalnych, takich jak tran rybi czy kit pszczeli w leczeniu określonych chorób.

Metody manipulacyjne. Te zabiegi, stosowane przez chiropraktyków, masażystów czy osteopatów, opierają się na przekonaniu, że układ mięśni i kości naszego ciała, a zwłaszcza ustawienie kręgosłupa, ma zasadnicze znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia. Adepci tych metod uważają, że jakakolwiek dysfunkcja aparatu ruchowego w jednej okolicy ciała zaburza całościową równowagę organizmu i może być przyczyną choroby, niekoniecznie ograniczonej do układu kostnomięśniowego. Stosowane przez terapeutów metody manualne i fizyczne mają na celu przywrócenie prawidłowego wzajemnego ustawienia elementów tego układu.

Metody energetyczne. Polegają one na oddziaływaniu na pola energii „elektrycznej" w obrębie naszego ciała (biopola) lub emitowane przez nie na zewnątrz (pola elektromagnetyczne). Do tej grupy należy szereg technik terapeutycznych, takich jak quigong, reiki (energoterapia japońska) czy dotyk terapeutyczny, polegających na próbach manipulowania biopolami poprzez dotyk, ucisk, odpowiednie ustawianie rąk w obrębie pól (których istnienie nie zostało jak dotąd potwierdzone naukowo) oraz przesyłanie energii duchowej od terapeuty do pacjenta.