Torbiele jajników

Torbiele są niezłośliwymi, zwykle wypełnionymi cieczą woreczkami z tkanki. Mogą się tworzyć w całym organizmie i z reguły są niegroźne, chociaż mogą niekorzystnie wpływać na otaczającą je tkankę. U kobiet występują zwykle w jajnikach lub piersiach.

Torbiele jajników Występują zwykle u kobiet w okresie przekwitania. Szczególną formą torbieli w podbrzuszu są gromadne małe torbiele, ciągnące się przez jajniki niczym sznur pereł (PCO).

Objawy i dolegliwości

W jajnikach występują różne rodzaje torbieli; najczęstszymi są torbiele pęcherzykowe i torbiele ciałka żółtego.
Torbiel pęcherzykowa powstaje, gdy dojrzały pęcherzyk nie otwiera się, gdyż komórka jajowa przedwcześnie obumarła lub wcale jej nie ma.
Torbiele ciałka żółtego tworzą się, kiedy komórka jajowa uwalnia się wprawdzie z pęcherzyka, lecz ten otorbia się i wypełnia płynem, zamiast w drugiej połowie cyklu stać się produkującym gestagen ciałkiem żółtym, a pod koniec cyklu skurczyć się.

Torbiele pęcherzykowe i ciałka żółtego, jeśli nie są zbyt duże, rzadko wywołują bóle lub uczucie ciągnięcia w podbrzuszu. Znikają zwykle samoistnie w ciągu jednego lub dwóch cyklów, jeśli ich średnica nie przekracza 4 cm. Proces zaniku torbieli wielkości do 7 cm trwa kilka miesięcy, gdyż nierzadko pękają one lub kurczą się, a ich resztki zostają wchłonięte przez organizm.

Niekiedy występują powikłania: torbiele mogą stawać się coraz większe, pękać i powodować niebezpieczne krwawienia do jamy brzusznej. Mogą także ścieśniać jelito lub pęcherz moczowy, prowadząc do zaparcia lub parcia na mocz. Torbiele zwisające na szypułach, które nagle ulegną skręceniu, mogą wywoływać silne bóle. Jeśli torbiel stale wydziela do jamy brzusznej niewielką ilość cieczy, to również, podobnie jak w przypadku zapalenia jelita ślepego lub jajowodu, może powodować bóle. Należy wówczas omówić z lekarzem sposób szybkiego rozwiązania problemu.

Torbiele ciałka żółtego mogą trwale zaburzać równowagę hormonalną: progesteron, który normalnie tworzy się z ciałka żółtego w drugiej połowie cyklu, wydzielany jest w niedostatecznej ilości, a to pociąga za sobą krwawienia międzymiesiączkowe lub nieregularny cykl.

Jeśli lekarz zaliczy torbiele do dużych, powinno się je kontrolować raz w miesiącu.

Szczególną formą torbieli jajników są torbiele skórzaste, czyli wrodzone nieprawidłowości, będące pozostałością tkanek płodowych (stanowią około 10% torbieli jajników). Zawierają tkankę włosów, kości i zębów i wypełnione są oleistą masą, która w przypadku rozerwania torbieli może powodować podrażnienia. Występują często u dziewcząt przed okresem dojrzewania i u młodych kobiet. Torbiele skórzaste nie są wchłaniane przez organizm i wymagają usunięcia operacyjnego. Niekiedy przeradzają się w guzy złośliwe; dotyczy to przede wszystkim kobiet po 40. roku życia.

Przyczyny

Zakłada się, że za powstawanie i rozwój torbieli jajników odpowiadają estrogeny lub zaburzenia hormonalne. Nie wyjaśniono jeszcze, dlaczego organizm niektórych kobiet tak właśnie reaguje na wahania hormonalne.

Diagnoza

Zwykle ginekolog odkrywa torbiel w obrębie jajnika przypadkowo, podczas badania ultrasonograficznego.

Leczenie

Przy szybkim wzroście torbieli jajników trzeba je zbadać pod kątem ewentualnej złośliwości i jeśli wynik jest pozytywny, możliwie szybko usunąć metodą laparoskopową. Jeśli torbiel nie jest zbyt duża, jajnik pozostawia się. Jeśli torbiele tworzą się systematycznie, włącza się leczenie hormonalne.