Co to jest Echokardiografia? Czyli wszystko na temat USG serca...

Echokardiografia, znana też pod nazwą USG serca, jest obecnie jednym z najczęściej wykorzystywanych badań diagnostycznych w ramach oceny sprawności funkcjonowania serca. Pozwala ocenić nie tylko jego budowę, ale także określić czy funkcjonuje prawidłowo.

Wskazania do przeprowadzenia badania:

• Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego),
• Wady serca wrodzone i nabyte,
• Zapalenie mięśnia sercowego,
• Bakteryjne zapalenie wsierdzia,
• Choroby mięśnia sercowego,
• Nadciśnienie tętnicze,
• Choroba zakrzepowo-zatorowa,
• Zaburzenia rytmu serca,
• Choroby osierdzia (np. płyn w jamie osierdzia, tamponada serca),
• Choroby naczyń (np. tętniak aorty),
• Choroby sercowo-płucne (nadciśnienie płucne, zatorowość płucna),
• Zaburzenia czynnościowe i anatomiczne serca płodu - echokardiografia płodowa,
• Inne (urazy serca, nowotwory serca).

Na czym polega i jak przebiega badanie?

Echokardiografia to rodzaj ultrasonografii, czyli nieinwazyjnego badania diagnostycznego, podczas którego wykorzystuje się ultradźwięki. Badanie umożliwia dokładne obejrzenie narządów na specjalnym ekranie. Podczas echa serca widoczne są wszystkie jego elementy oraz główne naczynia krwionośne. Można sprawdzić prawidłowość ich budowy, funkcjonalność, przepływ krwi.

Standardowe badanie echokardiografii jest nieinwazyjne i bezbolesne, nie wymaga żadnego przygotowania.

Do badania przyjmujemy pozycję leżąca, odsłaniamy klatkę piersiową. Kładziemy się na wznak, następnie podążamy za wskazówkami osoby wykonującej badanie. Czasem konieczne jest w trakcie echa serca np. przekręcenie się na bok. Specjalista sondą nasmarowaną specjalnym żelem porusz po naszej klatce piersiowej, jednocześnie oglądając obraz serca na monitorze. Po skończonym badaniu otrzymamy zdjęcia z dokładnym opisem.

Rodzaje echokardiografii:

• badanie przezklatkowe – używane najczęściej, polega na oglądaniu struktur serca poprzez przyłożenie głowicy USG do klatki piersiowej w okolicy serca. W trakcie badania lekarz ocenia rozmiary, budowę czynność przedsionków i komór serca. Echokardiograf pozwala także zdiagnozować dysfunkcję zastawek serca oraz umożliwia nam dokonanie pomiarów przepływu krwi pomiędzy poszczególnymi jamami serca. Umożliwiające obrazowanie serca w badaniu:

jednowymiarowym (M-mode) – ocena wymiarów serca;
dwuwymiarowym (2D) – pomiary powierzchni i objętości oraz obliczenie frakcji wyrzutowej;
trójwymiarowym (3D) – ocena struktur serca w perspektywie (obraz przestrzenny), co umożliwia dokładną ocenę serca w przypadku wad serca przed zabiegami kardiochirurgicznymi; badanie;
dopplerowskie – oparte na wykorzystaniu zjawiska Dopplera, umożliwiające pomiar prędkości ruchu elementów odbijających emitowaną wiązkę ultradźwięków, np. przepływu krwi w tętnicach.

• echokardiografia przezprzełykowa – zalecana metoda przy: podejrzeniu zapalenia wsierdzia, możliwa dysfunkcja protezy sztucznej zastawki, wady wrodzone serca, guzy serca, ocena chorób dużych naczyń klatki piersiowej (aorta, tętnice płucne), ocena wielkości skrzeplin w jamach serca oraz śródoperacyjną kontrola zabiegów kardiochirurgicznych. Przed badaniem należy pozostać przez około 5-6 godzin na czczo. W trakcie echokardiografii przezprzełykowej lekarz wprowadza do przełyku pacjenta specjalny rodzaj sondy
  o mniejszej średnicy (ok. 1 cm). Wykorzystuje się w niej bliskość położenia lewej połowy serca oraz przełyku, co pozwala lepiej ocenić te struktury. W trakcie tego badania podawane są leki uspokajające, które utrudniają obsługę pojazdów mechanicznych bezpośrednio po badaniu. Także nie wskazane jest przyjmowanie pokarmów przez ok. 1,5 godziny, ponieważ zastosowane leki znieczulające błonę śluzową gardła zaburzają czynność połykania. 

• echo obciążeniowe – pozwala na pokazanie zaburzeń pracy serca w trakcie zwiększonego wysiłku fizycznego z użyciem rowerka stacjonarnego albo bieżni. Jeżeli nie można przeprowadzić próby wysiłkowej, lub jej wynik nie ma odpowiedniej wartości diagnostycznej, przeprowadza się test farmakologiczny podając pacjentowi dobutaminę lub dipirydamol. Wskazaniem do przeprowadzenia echokardiografii obciążeniowej jest ocena rezerwy wieńcowej serca, stopnia zaawansowania wad zastawkowych, stopnia niedokrwienia mięśnia sercowego oraz rokowania pacjenta przed zabiegami operacyjnymi oraz leczeniem kardiologicznym.
  Do badania można możemy przyjść po niewielkim posiłku.

• badanie ultrasonograficzne z użyciem kontrastu – podczas badania używane są pęcherzyki powietrza lub obojętnego i nierozpuszczalnego we krwi gazu podawane dożylnie. Najłatwiejszym sposobem jest podanie wstrząśniętego roztworu soli fizjologicznej (0,9% NaCl). Dostępne są także specjalne, gotowe środki kontrastowe. Dzięki zastosowaniu tego rodzaju substancji dochodzi do wzmocnienia sygnałów docierających do sondy. W efekcie na obrazie echokardiografu powstaje obraz o większej rozdzielczości, co pozwala na dokładniejszą ocenę budowy serca. Przeciwskazania do badania:

Przeciwwskazania do badania:

Przeciwwskazaniem do badania obciążeniowego jest między innymi świeży zawał serca, niestabilna choroba wieńcowa, zaawansowana niewydolność serca, świeży zator tętnicy płucnej i inne.

Dodatkowo echokardiografia kontrastowa nie może być wykonywana u pacjentów z niektórymi wadami serca (ubytek w przegrodzie międzykomorowej) oraz alergią na środki kontrastowe.

W przypadku echokardiografii przezprzełykowej ryzyko powikłań zwiększa występowanie tętniaka (poszerzenie światła tętnicy) dużej średnicy zlokalizowanego w obrębie początkowego odcinka aorty. Tego rodzaju badania nie przeprowadza się także w przypadku rozpoznania żylaków przełyku, pęknięcia przełyku oraz znacznego ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego.