Filtry UV - jak wybrać odpowiedni?

      Słońce oczywiście pozytywnie wpływa na ludzki organizm wytwarzając witaminę D3 niezbędną do prawidłowego funkcjonowania kości oraz współuczestnicząc w produkcji serotoniny- hormonu szczęścia potrzebnego do walki z depresją. Jednak jak ze wszystkim, tak i ze słońcem należy zachować umiar. Jego nadmiar może powodować przebarwienia i zmarszczki pojawiające się przed menopauzą, poparzenia słoneczne, a  co najbardziej niebezpieczne przyczynia się do powstawania nowotworów złośliwych skóry. Kremy i balsamy z filtrem przeciwsłonecznym  to nie wymysł  i fanaberia, ale obowiązkowy kosmetyk na lato dla wszystkich chcących cieszyć się zdrowiem i urodą. Jak zatem wybrać odpowiedni filtr? Na wybór kosmetyków funkcjonalnych wpływa wiele czynników takich jak rodzaj promieniowania, rodzaj skóry, położenie geograficzne w którym będziemy przebywać podczas wakacji oraz skład kremu.
Czym różni się promieniowanie UVA od UVB?
Promieniowanie ultrafioletowe (UV), które dociera do powierzchni Ziemi składa się w uproszczeniu z dwóch komponentów. Promieniowania UVA, które jest główną częścią, gdyż stanowi aż 95% promieniowania oraz promieniowania UVB, które stanowi pozostałe 5%.
Promieniowanie UVA dociera do Ziemi przez cały rok i jego natężenie w ciągu dnia jest na stałym poziomie, przenika przez szyby . Dociera ono do skóry właściwej  -głębiej niż promieniowanie UVB.
PROMIENIOWANIE UVA
•    bierze udział w powstawaniu odczynów fototoksycznych i fotoalergicznych,
•    powoduje powstawanie wolnych rodników, które uszkadzają kolagen, co prowadzi do przedwczesnego starzenia się skóry (powstają zmarszczki, skóra traci jędrność) - fotostarzenia,
•    może doprowadzić do uszkodzeń naczyń włosowatych i zaburzeń ukrwienia skóry,
•    przyczynia się do zmian nowotworowych,
•    powoduje trwałe zmiany na skórze - piegi, plamy barwnikowe,
•    zwiększa niekorzystne działanie promieniowania UVB,
•    w porównaniu do UVB w mniejszym stopniu przyczynia się do powstania rumienia.
Obecnie większość produktów zapewnia ochronę przeciwko promieniowaniu UVA. Dla pewności
szukaj na opakowaniu oznaczenia "UVA" lub przeczytaj opis produktu  .

W celu oznaczenia stopnia ochrony przed UVA stosuje się następujące metody:
•    PPD (ang. persistant pigment darkening) - trwałej (odległej) pigmentacji,
•    IPD (ang. immediate pigment darkening) - bezpośredniej (natychmiastowej) pigmentacji,
•    PFA lub APF (ang. protection factor in the UVA) - wskaźnika ochrony przed UVA,
•    krytycznej długości fali.
Wciąż jest stosunkowo mało filtrów chroniących skutecznie przed promieniowaniem UVA w porównaniu do filtrów chroniących przed promieniowaniem UVB.
PROMIENIOWANIE UVB
Promieniowanie UVB jest w Polsce najsilniejsze od kwietnia do października. Latem do powierzchni Ziemi dochodzi 71% promieniowania UVB.  Natężenie promieniowania UVB zmienia się w ciągu dnia - największe jest między godziną 10 a 14, choć niektórzy zalecają ograniczenie przebywania na słońcu nawet do 15. Promieniowanie UVBprzenika do naskórka, a około 10% do górnych warstw skóry właściwej.
•    wpływa na syntezę witaminy D3,
•    wzmaga syntezę barwnika skóry - melaniny, powoduje opaleniznę,
•    powoduje rumień,
•    powoduje oparzenia skóry,
•    odpowiada za powstawanie zmian nowotworowych,
•    ma właściwości immunosupresyjne, to znaczy, że osłabia działanie układu odpornościowego,
•    zaburza działanie komórek Langerhansa będących częścią układu immunologicznego skóry, co prowadzi do reakcji fotoalergicznych.

Najgroźniejsze dla zdrowia i życia są promienie UVC, ale w całości pochłania je warstwa ozonowa i nie docierają do powierzchni Ziemi.
Najlepiej wybrać krem przeciwsłoneczny, który ochroni nas zarówno przed promieniowaniem UVA, jak i UVB - praktycznie wszystkie kremy przeciwsłoneczne w sprzedaży posiadają te właściwości.
Bezpieczniejszy (zwłaszcza dla dzieci i osób wrażliwych) będzie krem z filtrem mineralnym (nieorganicznym), który odbija promienie słoneczne i jest fotostabilny (nie traci właściwości pod wpływem promieniowania). Kremy z filtrami wyłącznie mineralnymi znajdziemy głównie w aptekach.
Filtry chemiczne również są skuteczne, ale niektóre z nich mogą być szkodliwe, np. te zawierające takie składniki jak Benzophenone-3 (Oxybenzone) i Ethylhexyl Methoxycinnamate, ponieważ mogą one przenikać przez skórę i wpływać na układ hormonalny. Częściej powodują też alergie i są mniej fotostabilne. Należy odnawiać ich aplikację co 2 godziny. W drogeriach najczęściej znajdziemy kremy, w skład których wchodzą zarówno filtry chemiczne, jak i mineralne.
Dodatkową informacją jest wartość SPF. To wskaźnik stopnia ochrony przed promieniowaniem UVB. Mieści się on w skali 2-50. Oznacza on jak długo dłużej możemy pozostać na Słońcu z zastosowaniem kremu z filtrem do powstania pierwszego podrażnienia lub rumienia skórnego, niż bez jego użycia.
Na przykład  filtr SPF 10 oznacza, że do oparzenia dojdzie po 10-krotnie dłuższym czasie (przykładowo 40 minut) po nałożeniu preparatu niż bez zastosowania filtra (przykładowo 4 minuty – średni czas oparzenia skóry bez zastosowania filtra w letni słoneczny dzień). Czyli im wyższa wartość SPF, tym wyższa ochrona.

Wyróżnia się 5 stopni ochrony:
• stopień ochrony słaby - SPF 2-6
• stopień ochrony średni - SPF 8-12
• stopień ochrony wysoki - SPF 15-25
• stopień ochrony bardzo wysoki - SPF 30-50
• stopień ochrony ultrawysoki - SPF >50

Filtry UV - jak dopasować filtr do skóry?
Filtr trzeba dopasować do fototypu skóry. W naszym klimacie wyróżnia się cztery fototypy:
•    Fototyp I – bardzo jasna karnacja, piegi, włosy rude lub blond, skóra łatwo ulega poparzeniu, rzadko się opala (zalecany krem to SPF minimum 20),
•    Fototyp II – jasna karnacja, mało piegów, włosy blond, skóra łatwo ulega poparzeniu, trudno się opala (SPF minimum 15),
•    Fototyp III – ciemna karnacja, brak piegów, włosy brązowe, skóra dość oporna na poparzenia, całkiem łatwo się opala (SPF 12–15),
•    Fototyp IV – bardzo ciemna karnacja, brak piegów, włosy ciemnobrązowe lub czarne, skóra nie ulega poparzeniu, zawsze mocno się opala (SPF 8–10).
To jaką wielkość SPF należałoby wybrać zależy również od:
•    wysokości n.p.m.   - w górach promieniowanie jest większe niż nad morzem, na każde 1000 metrów wysokości zwiększa się o 10-12% poziom promieniowania, źródło 
•    odległości od równika  - czym bliżej równika, tym silniejsze promieniowanie,
•    czasu ekspozycji,  
•    otaczających powierzchni   - od śniegu, wody, piasku dodatkowo odbija się promieniowanie •    wysokości Słońca  - im Słońce znajduje się wyżej, tym promieniowanie jest silniejsze, z tego względu powinno ograniczyć się przebywanie na Słońcu w godzinach 10-14, według niektórych źródeł 10-15, 
•    zachmurzenia    - chmury pochłaniają część promieniowania.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała zalecenia dla poszczególnych wartości indeksu UV :
•    1-2 - można przebywać na zewnątrz bez żadnej ochrony,
•    3-7 - w godzinach południowych należy przebywać w cieniu, osłaniać większość ciała przed słońcem, chronić głowę i oczy, używać kremów z filtrami UV,
•    9-11 - najlepiej zrezygnować z przebywania na zewnątrz w godzinach południowych, obowiązkowo nosić nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne, ubrania i używać kremu z filtrem.

Wpływ promieniowania UV na skórę
W początkowej fazie mamy do czynienia ze swędzącą i zaczerwienioną skórą (zmiany są już widoczne po kilku godzinach), może pojawić się gorączka lub nudności. W przypadku fotostarzenia się skóry obserwujemy szybsze pojawianie się zmarszczek i bruzd lub pogłębianie się tych już istniejących, utratę jędrności i zwiększoną podatność na pojawianie się plam i przebarwień. Szczególną troską należy objąć znamiona i pieprzyki na powierzchni ciała - długotrwałe narażanie ich na szkodliwe promieniowanie może prowadzić do ich ewoluowania w kierunku raka skóry.

Kilka istotnych rad ułatwiających skuteczne korzystanie z filtrów
1.    Należy pamiętać o dłoniach. Są ciągle wystawione na promieniowanie, bez zabezpieczenia odpowiednim kremem szybko się starzeją i pokrywają plamami. Ochrony wymagają też usta – dlatego używaj pomadki z filtrami. Poza tym noś okulary przeciwsłoneczne oraz przewiewne kapelusze, a między 11- 16 unikaj słońca.
2.    Skóra wymaga jeszcze staranniejszej ochrony, jeśli ktoś przyjmuje preparaty uwrażliwiające na słońce lub używasz kosmetyków o takich właściwościach. W przeciwnym razie może dojść do reakcji fototoksycznej. Do działających w ten sposób substancji należą leki, np. niektóre antybiotyki, sulfonamidy, nasenne, moczopędne, hormonalne, przeciwbólowe, przeciwgrzybicze, przeciwtrądzikowe. Osoby, które je przyjmują, muszą używać tzw. sun blockerów – kremów zapewniających prawie stuprocentową ochronę. Wrażliwość na słońce zwiększają także zioła, np. dziurawiec, pietruszka, seler, mniszek lekarski. Wcale nie trzeba pić naparu, wystarczy, że nasza skóra zetknie się z nimi np. podczas pracy w ogródku. Podobne właściwości mają zawarte w perfumach i dezodorantach substancje zapachowe, barwniki, alkohol czy olejki eteryczne.
3.    Krem z filtrem trzeba nałożyć 20 minut przed wyjściem na słońce. Ponadto zaleca się ponawiać aplikację kremu co około 2 godziny. Jeśli pływamy, bardzo pocimy się lub pocieramy skórę np. ręcznikiem, to powinniśmy nałożyć ponownie krem po około 40 minutach.
4.    Korzystając ze słońca warto zadbać o odpowiedni poziom antyoksydantów w organizmie takich jak witamina E, C, beta karoten. Pod wpływem promieniowania UV powstają wolne rodniki, a antyoksydanty (stosowane również zewnętrznie) neutralizują je obniżając ryzyko wystąpienia nowotworów skóry.
Trzeba pamiętać, że nie ma zdrowej opalenizny. I tak samo nie ma zdrowego opalania się. Promienie Słońca powodują fotostarzenie się skóry oraz indukują ryzyko powstaną jej nowotworów. Dlatego powinno się z nich korzystać z rozwagą.