Ważny temat

Wszystko co powinieneś wiedzieć o witaminach

Publikacja: 03 marzec 2018 Ostatnia aktualizacja: 05 marzec 2018
Witaminy to jedno z największych odkryć medycznych wszech czasów – bez witamin nie ma bowiem zdrowia, nie ma życia. Wyraz "witamina" pochodzi od łacińskiego "vita", co znaczy życie. Określenie "witaminy" wprowadził polski biochemik dr Kazimierz Funk. Po raz pierwszy użył jej w 1912 r., oficjalnie nazwę przyjęto w 1920 r. Odniesienie do życia w nazewnictwie nie jest przesadą – witaminy wprawdzie nie dostarczają organizmowi energii i nie są dla niego materiałem budulcowym, są jednak niezbędne dla utrzymania prawidłowych procesów metabolicznych w komórkach, co umożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Witaminy są związkami, które nie podlegają trawieniu, są wchłaniane bezpośrednio do krwi. Ani zwierzęcy, ani ludzki organizm nie potrafią wytwarzać większości witamin, z tego względu muszą być one dostarczane wraz z pożywieniem. Wyjątkiem są witamina D (produkowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych) oraz witamina K i witaminy z grupy B – produkowane przez bakterie jelitowe. Witaminy dzieli się na rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witamina A (retinol) – odpowiada m.in. za dobrą kondycje skóry, włosów i paznokci oraz prawidłowe widzenie.
Witamina D (witamina słońca) – niezbędna do utrzymania zdrowych kości i zębów.
Witamina E (witamina młodości) – jest silnym przeciwutleniaczem, poprawia krążenie i regenerację tkanek.
Witamina K – niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi, wspomaga pracę wątroby.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach nie są wydalane wraz z moczem, a ich nadmiar może być groźny dla organizmu.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie:
Witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6, B7, B12) – niezbędne m.in. do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, wspomagają trawienie, pracę mózgu, korzystne dla wątroby, utrzymują włosy, skórę i paznokcie w dobrej kondycji.
Witamina C (kwas askorbinowy) – przeciwutleniacz, wspomaga przyswajanie żelaza, niezbędna do rozwoju i regeneracji tkanek, zdrowia dziąseł i kości.
Kwas foliowy (folacyna) – potrzebny do prawidłowego podziału komórek i powielania DNA, niezbędny dla zdrowego rozwoju płodu.
Witamina PP (niacyna) – reguluje poziom cholesterolu i cukru we krwi, zapewnia zdrowie skóry.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie nie mogą być magazynowane przez organizm (wyjątek stanowi witamina B12).
Dzienne referencyjne wartości spożycia witamin i składników mineralnych dla osób dorosłych:
  • witamina A (µg) 800
  • witamina D (µg) 5
  • witamina E (mg) 12
  • witamina K (µg) 75
  • witamina C (mg) 80
  • tiamina (B1) (mg) 1,1
  • ryboflawina (B2) (mg) 1,4
  • niacyna (B3) (mg) 16
  • witamina B6 1,4
  • kwas foliowy (µg) 200
  • witamina B12 (µg) 2,5
  • biotyna (µg) 50
  • kwas pantotenowy (mg) 6
Warto pamiętać, że wartości zalecanego dziennego spożycia dla poszczególnych witamin i składników mineralnych może różnić się od norm żywieniowych, które uwzględniają płeć, wiek, aktywność fizyczną oraz stan fizjologiczny. Szczególnie w przypadku dzieci występuje znacząca różnica między zalecanym spożyciem przyjętym do celów znakowania żywności, a tym, które podano w normach żywieniowych. Witaminy są powszechnie dodawane do produktów chętnie spożywanych przez dzieci. Dlatego warto zwracać uwagę na deklarowane na etykiecie ilości składników odżywczych, mając świadomość, iż ilości te często odpowiadają znacznie wyższemu pokryciu norm zalecanego dziennego spożycia, ustalonych dla tej grupy wiekowej.
Niedobór witamin lub wręcz brak danej witaminy w organizmie tzw. awitaminoza, jest przyczyna wielu zaburzeń i chorób np. niedobór witaminy A powoduje zaburzenia wzroku, trądzik, łuszczycę; braki witaminy D wywołują krzywicę, bezsenność, stany nerwicowe; zbyt mało witaminy E mogą przyczynić się do miażdżycy, powodować szybkie starzenie się skóry, nerwowość.
Niebezpieczny dla zdrowia jest również nadmiar witamin w organizmie tzw. hiperwitaminoza. Zbyt duże dawki witamin to najczęściej skutek niewłaściwej lub zbędnej suplementacji. Przedawkowanie witaminy A może uszkodzić płód we wczesnej fazie rozwoju; nadmiar witaminy D prowadzi do zaburzeń pracy serca i mózgu, biegunki, nudności; zbyt duże ilości witaminy E jest mało toksyczne dla organizmu, może jednak przyczynić się do obniżenia krzepliwości krwi, zmęczenia i niedoboru witaminy K.
Źródło:
Barbara Zahorska-Markiewicz – Witaminy i bioelementy

Ostatnie publikacje