Zjawiska dyfuzji i osmozy w organizmie

Każda żywa komórka wymaga stałego dopływu różnych substancji ze środowiska zewnętrznego. Są one potrzebne komórce do zaspokojenia jej potrzeb oraz wytwarzania substancji istotnych w procesach życiowych. Komórka ma możliwość także pozbywania się produktów zbędnych bądź toksycznych. Organellum, które wydaje się być najbardziej istotne w kontaktach ze środowiskiem zewnętrznym jest błona komórkowa.

Błona komórkowa to struktura otaczająca komórkę, która jest zbudowana z dwuwarstwy lipidowej i białek. Transport substancji przez błonę zależy od wielu czynników. Wśród tych czynników możemy wyróżnić stopień rozpuszczalności danego związku w tłuszczach, wielkość cząsteczek transportowanych oraz ładunek elektryczny, jakim są obdarzone. Specjalne pęcherzyki, które odrywają się od błony komórkowej umożliwiają ten transport.

Wyróżnia się dwa mechanizmy działania transportu przez błonę komórkową. Jest to transport bierny a także transport czynny. Na potrzeby poniższego artykułu zostanie opisany tu transport bierny w skład którego wchodzi dyfuzja prosta, osmoza i dyfuzja ułatwiona.

Dyfuzja prosta, inaczej dyfuzja bierna lub transport bierny beznośnikowy to proces w komórce, który polega na samorzutnym transporcie cząsteczek mającym na celu wyrównywanie stężeń po obu stronach błony biologicznej. W mechanizmie tym przemieszczane są przez błonę substancje o niewielkich wymiarach cząstek i ładunku obojętnym (np. gazy – CO2,O2 ), a także substancje rozpuszczalne w tłuszczach np. kwasy tłuszczowe, etanol i hormony sterydowe. W ten sposób transportowane są np O2, CO2, mocznik, woda.

Osmoza jest rodzajem dyfuzji prostej i dotyczy transportu wody. Woda przenika z roztworu o mniejszym stężeniu (hipotoniczny) do roztworu o wyższym stężeniu (hipertoniczny).Z osmozą wiąże się pojęcie ciśnienia osmotycznego, czyli siły, z jaką cząsteczki substancji rozpuszczonej w roztworze przyciągają  cząsteczki wody

Dyfuzja ułatwiona inaczej transport bierny nośnikowy odbywa się zgodnie z prawami transportu przenośnikowego, bez udziału energii oraz w kierunku gradientu stężeń za pomocą:

 • białek przenośnikowych, które łączą się z transportowaną cząsteczką po jednej stronie błony, przenoszą ją i uwalniają po drugiej stronie błony
• kanałów jonowych, przez które transportowane są jony nieorganiczne: Na+, K+, Cl-; kanały jonowe wykazują selektywność jonową i są otwierane według potrzeb

Te procesy mają wielkie znaczenie dla organizmów żywych, ponieważ dzięki nim możliwa jest m.in. wymiana gazowa przez skórę a także przenikanie substancji odżywczych z układu trawiennego do krwi.