Ciąża pozamaciczna
Publikacja: 01 czerwiec 2009
Termin ektopowy oznacza, że coś „znajduje się w miejscu oddalonym od
typowej lokalizacji". Ciąża ektopowa, czyli ciąża pozamaciczna, polega na zagnieżdżeniu się i
dalszym rozwoju zapłodnionej komórki jajowej poza jamą macicy.
Do zapłodnienia komórki jajowej zwykle dochodzi w jednej trzeciej dalszej jajowodu. W ciąży ektopowej zapłodniona komórka jajowa po 4-5 dniach nie dociera do jamy macicy, ale zagnieżdża się i rozwija w jakimś innym miejscu. Ten stan może być spowodowany niedrożnością jajowodu; skurcze jajowodu nie są wystarczająco silne lub rzęski znajdujące się w świetle jajowodu nie przesuwają komórki jajowej w kierunku jamy macicy.
W większości przypadków ciąża ektopowa zaczyna się rozwijać w jajowodzie, a ponieważ jajowód jest bardzo wąski, ciąża nie może rozwijać się dalej i dochodzi do pęknięcia jajowodu. Miejsce, w którym zlokalizowane jest łożysko ektopowe, decyduje o dalszym przebiegu ciąży.
CZĘSTOŚĆ Ciąże ektopowe występują z częstością od 1:100 do 1:40 ciąż. Na świecie częstość ciąż ektopowych wzrasta. Jest to po części spowodowane coraz częstszym występowaniem zakażeń miednicy, wiele z nich to przenoszone drogą płciową zakażenia Chlamydia trachomatis.
Powikłania ciąży pozamacicznej
Ciąża ektopowa jest ciężkim stanem wymagającym natychmiastowego leczenia. Rozpoznanie może być trudne, a opóźnienie rozpoznania zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Rzadko zdarza się, że u kobiety występuje ciąża mieszana - wraz z ciążą wewnątrzmaciczną występuje pozamaciczna.
Niestety, prawie 100% ciąż pozamacicznych kończy się śmiercią zarodka, zwykle w ciągu pierwszych ośmiu tygodni ciąży. Około 0,1% takich ciąż jest powodem śmierci matki na skutek pęknięcia struktur, w których rozwija się ciąża, i wystąpienia krwotoku wewnątrz jamy brzusznej. Jest to druga po krwawieniu poporodowym najczęstsza przyczyna zgonu matki.
CZYNNIKI RYZYKA Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej należą:
Niektóre kobiety w ciąży ektopowej mogą być świadome ciąży, a inne nie. Objawy ciąży ektopowej mogą bardzo przypominać inne choroby, takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego. Do typowych objawów należą:
Jeśli ciąża ektopowa znajduje się w jajowodzie, nie zawsze można naprawić jajowód tak, aby kobieta nie była obciążona w przyszłości wyższym ryzykiem wystąpienia ciąż ektopowych. W tych przypadkach może zachodzić konieczność usunięcia jajowodu.
WCZESNE LECZENIE Jeśli ciążę pozamaciczną rozpozna się wcześnie - jeszcze zanim wystąpią objawy pęknięcia lub krwotok - kobietę można leczyć farmakologicznie a nie chirurgicznie. Ten sposób leczenia stosuje się u kobiet, u których nie doszło do pęknięcia ciąży ektopowej i w badaniu ultrasonograficznym średnica ciąży jest mniejsza niż 4 cm.
Domięśniowo lub bezpośrednio do ciąży ektopowej podaje się lek metotreksat, który hamuje namnażanie się komórek. Zanik ciąży potwierdza się badaniem ultrasonograficznym i testem ciążowym.
W badaniach wykazano, że niektóre ciąże ektopowe zanikają samoistnie bez leczenia - są one po prostu resorbowane przez organizm. Obecnie nie ma pewnego sposobu pozwalającego przewidzieć, u których kobiet taka ciąża zaniknie samoistnie. Stan ten leczy się albo farmakologicznie, albo chirurgicznie w zależności od występujących objawów klinicznych
W większości przypadków ciąża ektopowa zaczyna się rozwijać w jajowodzie, a ponieważ jajowód jest bardzo wąski, ciąża nie może rozwijać się dalej i dochodzi do pęknięcia jajowodu. Miejsce, w którym zlokalizowane jest łożysko ektopowe, decyduje o dalszym przebiegu ciąży.
CZĘSTOŚĆ Ciąże ektopowe występują z częstością od 1:100 do 1:40 ciąż. Na świecie częstość ciąż ektopowych wzrasta. Jest to po części spowodowane coraz częstszym występowaniem zakażeń miednicy, wiele z nich to przenoszone drogą płciową zakażenia Chlamydia trachomatis.
Powikłania ciąży pozamacicznej
Ciąża ektopowa jest ciężkim stanem wymagającym natychmiastowego leczenia. Rozpoznanie może być trudne, a opóźnienie rozpoznania zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Rzadko zdarza się, że u kobiety występuje ciąża mieszana - wraz z ciążą wewnątrzmaciczną występuje pozamaciczna.
Niestety, prawie 100% ciąż pozamacicznych kończy się śmiercią zarodka, zwykle w ciągu pierwszych ośmiu tygodni ciąży. Około 0,1% takich ciąż jest powodem śmierci matki na skutek pęknięcia struktur, w których rozwija się ciąża, i wystąpienia krwotoku wewnątrz jamy brzusznej. Jest to druga po krwawieniu poporodowym najczęstsza przyczyna zgonu matki.
CZYNNIKI RYZYKA Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej należą:
- Zakażenie miednicy
- Zabiegi na jajowodzie - wzrasta ryzyko, gdy np. naprawiano drożność jajowodu z powodu niepłodności
- Ubezpłodnienie - u kobiety, która zaszła w ciążę po zabiegu sterylizacji, występuje 10-procentowe prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży ektopowej
- Wcześniejsza ciąża ektopowa – kobieta, u której występowała już jedna ciąża ektopowa, obciążona jest 10-20-procentowym ryzykiem, że kolejna ciąża również będzie ektopowa
- Ciąża w przypadku założenia wkładki wewnątrzmacicznej (IUD)
- Endometrioza (obecność błony śluzowej macicy poza jamą macicy)
- Techniki wspomaganego rozrodu wraz z zapłodnieniem in vitro
Niektóre kobiety w ciąży ektopowej mogą być świadome ciąży, a inne nie. Objawy ciąży ektopowej mogą bardzo przypominać inne choroby, takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego. Do typowych objawów należą:
- Ból w dole brzucha (95%)
- Brak miesiączki (75%)
- Nieprawidłowe krwawienie z pochwy - zwykle słabe plamienie (75%)
- Ból w dole pleców
- Silny, ostry i nagły ból w dole brzucha; może promieniować do barku
- Zawroty głowy, omdlenie i wstrząs (obniżenie ciśnienia krwi, szybka praca serca)
- Badanie krwi (test ciążowy) - Wykazano, że w ciąży ektopowej stężenie ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG), hormonu wytwarzanego przez rozwijające się łożysko, wzrasta wolniej w porównaniu do ciąży prawidłowej.
- Badanie miednicy - Można stwierdzić bolesność oraz powiększenie przydatków (struktur anatomicznych leżących z boków macicy i szyjki macicy), a także tkliwość szyjki macicy podczas poruszania nią.
- USG przezpochwowe - W badaniu ultrasonograficznym można stwierdzić brak rozwijającego się płodu w macicy. To badanie wykonuje się wtedy, gdy test ciążowy jest dodatni i innymi metodami nie potwierdzono prawidłowo rozwijającego się płodu
Jeśli ciąża ektopowa znajduje się w jajowodzie, nie zawsze można naprawić jajowód tak, aby kobieta nie była obciążona w przyszłości wyższym ryzykiem wystąpienia ciąż ektopowych. W tych przypadkach może zachodzić konieczność usunięcia jajowodu.
WCZESNE LECZENIE Jeśli ciążę pozamaciczną rozpozna się wcześnie - jeszcze zanim wystąpią objawy pęknięcia lub krwotok - kobietę można leczyć farmakologicznie a nie chirurgicznie. Ten sposób leczenia stosuje się u kobiet, u których nie doszło do pęknięcia ciąży ektopowej i w badaniu ultrasonograficznym średnica ciąży jest mniejsza niż 4 cm.
Domięśniowo lub bezpośrednio do ciąży ektopowej podaje się lek metotreksat, który hamuje namnażanie się komórek. Zanik ciąży potwierdza się badaniem ultrasonograficznym i testem ciążowym.
W badaniach wykazano, że niektóre ciąże ektopowe zanikają samoistnie bez leczenia - są one po prostu resorbowane przez organizm. Obecnie nie ma pewnego sposobu pozwalającego przewidzieć, u których kobiet taka ciąża zaniknie samoistnie. Stan ten leczy się albo farmakologicznie, albo chirurgicznie w zależności od występujących objawów klinicznych
Źródło:
Peter Abrahams "Ciąża. Wszystko co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu"
Peter Abrahams "Ciąża. Wszystko co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu"