Prawa pacjenta

Przestrzeganie praw pacjenta jest ustawowym obowiązkiem wszystkich placówek medycznych i personelu medycznego. Czy wiesz jakie prawa nam przysługują? Kto i kiedy ma prawo podejmować decyzje za nas? Co zrobić gdy te prawa są naruszane?

Prawa pacjenta są zbiorem praw, zawartych między innymi w Konstytucji RP, ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czy też ustawie o zakładach opieki zdrowotnej.

Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych:

• pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy,
• pacjent ma prawo do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych listy oczekujących – w sytuacji ograniczonej dostępności do świadczeń zdrowotnych,
• pacjent ma prawo żądać drugiej opinii.
  

Pacjent ma również prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.
Prawo wyboru:

• lekarza, pielęgniarski i położnej – w ramach podstawowej opieki zdrowotnej,
• lekarza specjalisty – w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej – spośród wszystkich lekarzy przyjmujących w poradniach specjalistycznych, mających umowę z NFZ. Wybór placówki medycznej realizującej świadczenia w ramach kontraktu z NFZ jest dowolny.
• lekarza dentysty – w ramach leczenie stomatologicznego – spośród wszystkich lekarzy przyjmujących w poradniach, które mają umowę z NFZ,
• szpitala – w ramach leczenia szpitalnego – posiadającego umowę z NFZ, na terenie całej Polski.

Prawo do informacji:

• Pacjent po ukończeniu 16. roku życia ma prawo do uzyskania od lekarza informacji w formie i zakresie niezbędnym do prawidłowego udzielenia świadczenia.
• prawo do informacji o swoich prawach – placówka udzielająca świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zobowiązana jest umieścić informacje na temat praw pacjenta.
• prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń udzielanych u danego świadczeniodawcy oraz o sposobach udzielania tych świadczeń.
• prawo do informacji zrozumiałej i przystępnej – pacjent ma prawo o wyjaśnienia tak długo, aż przekazana informacja będzie dla niego w pełni zrozumiała.
• prawo do rezygnacji z otrzymywania informacji – pacjent powinien jednak dokładnie wskazać, z których informacji rezygnuje.
  

Prawo do wyrażania zgody:  Pacjent, także małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia świadomej zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego.

Jeżeli pacjent:

• nie ukończył 18 lat
• jest całkowicie ubezwłasnowolniony
• niezdolny do świadomego wyrażania zgody

prawo do wyrażania zgody ma przedstawiciel ustawowy, a w przypadku jego braku – opiekun faktyczny.

Pacjent ma prawo odmówić lub zażądać zaprzestania udzielania świadczenia.

Pacjent:

• który ukończył 16 lat,
• osoba ubezwłasnowolniona,
• chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem,

ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.

W przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, zgodę wyraża się w formie pisemnej.

Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza:

• Sprzeciw wobec opinii albo orzecznictwa lekarza można wnieść gdy mają one wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta.
• Sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej, działającej przy Rzeczniki Praw Pacjenta, w terminie 30 dni od dnia wydania opinii albo orzeczenia.

Prawo do:

• prawo do poufności – bez zgody pacjenta nie wolno informować nikogo o jego stanie zdrowia. Pacjent mam natomiast prawo wskazać komu informację objęte tajemnica będą przekazywane. Prawo to obowiązuje także po śmierci pacjenta.
• prawo do poszanowania intymności i godności
• prawo do obecności bliskiej osoby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych – osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych może odmówić obecności osoby bliskiej ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta lub w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego. Odmowa musi być odnotowana w dokumentacji medycznej.
• Obecność innych osób wymaga zgody pacjenta.
• prawo do dostępu do dokumentacji medycznej- wgląd w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń, poprzez sporządzenie wyciągu, wydanie oryginału podmiotom lub organom upoważnionym.
• prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie, przebywając w zakładzie opieki zdrowotnej świadczącym świadczenia całodobowe lub całodzienne.
• prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – prawo do kontaktu z innymi osobami, ale też pacjent ma możliwość odmowy takiego kontaktu. Pacjent ma prawo również do dodatkowej opieki pielęgniarskiej, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych – jeżeli zakład opieki zdrowotnej ponosi koszty realizacji powyższych praw, może obciążyć nimi pacjenta.
• prawo do opieki duszpasterskiej.

Skargi pacjentów: Składane wówczas gdy pacjent lub osoba go reprezentująca uzna, że prawa pacjenta zostały naruszone. Pacjent może:

• zwrócić się do bezpośredniego przełożonego osoby udzielającej świadczenia, a następnie do kierownika placówki.
• złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta.
• zwrócić się do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej – jeżeli naruszenie prawa dotyczyło czynności medycznej.
• złożyć skargę do NFZ – skarga pisemna nie zwierająca imienia i nazwiska oraz adresu osoby, która ja wniosła nie zostanie rozpatrzona.
• skierować sprawę do sądu

Skargi mogą być składane pisemnie lub ustnie. Pacjent ma prawo żądać pisemnego potwierdzenia przyjęcia skargi.