Dysplazja stawu biodrowego u dzieci

Jeżeli w Twoim życiu pojawiło się dziecko, pamiętaj aby od razu po urodzeniu wykonać badanie ultrasonograficzne bioderek w celu wczesnego wykluczenia dysplazji stawu biodrowego. Sprawdź czym jest dysplazja, jakie są przyczyny, objawy i na czym polega leczenie?

Dysplazja stawu biodrowego (łac. dysplasia coxae congenita) to inaczej niedorozwój stawu, który polega na zbyt płytkim umiejscowieniu kości udowej w panewce. Wraz z zwiększającą się siłą mięśni i napięciem może dojść do trwałego jej wysunięcia, czyli zwichnięcia stawu, a co za tym idzie uniemożliwienie prawidłowego chodu (tzw.chód kaczkowaty).

Dysplazja stawu biodrowego najczęściej występuje u noworodków, zwłaszcza u dziewczynek. Zazwyczaj jest jednostronna choć może dotyczyć także obu bioder. W pierwszych miesiącach życia dziecka kości tworzące staw są fizjologicznie niedojrzałe i można je względem siebie stosunkowo łatwo przemieszczać. Dlatego bardzo ważne jest od razu po urodzeniu zbadanie bioderek przez lekarza neonatologa bądź ortopedę pod kątem: czy obie nóżki są odwodzone symetrycznie na boki, czy fałdki pośladkowe są symetryczne i czy uda są takiej samej długości.

Badanie dysplazji stawu biodrowego jest wykonywane przy użyciu aparatu ultrasonograficznego. Ocena bliższego końca kości udowej
i panewki stawu biodrowego pozwala zakwalifikować staw do jednego z czterech typów w klasyfikacji Grafa:

• Typ I – prawidłowe stawy biodrowe;
• Typ II – stawy biodrowe fizjologicznie niedojrzałe (IIa i IIb), stawy biodrowe dysplastyczne bez decentracji głowy kości udowej w panewce (IIc);
• Typ III – stawy biodrowe dysplastyczne z decentracją głowy kości udowej w panewce;
• Typ IV – zwichnięte stawy biodrowe.

Kolejne badanie powinno odbyć się po 6. tygodniu życia dziecka, nie później niż w 12. tygodniu.

Przyczyny dysplazji stawu biodrowego

Dysplazja stawu biodrowego zazwyczaj dotyczy dzieci z ciąż bliźniaczych i porodów pośladkowych. Przyczyną mogą być także uwarunkowania genetyczne oraz wpływ relaksyny - hormonu matki, który wywołuje zwiotczenie torebki stawowej. Negatywnie wpływać może również nieprawidłowa pielęgnacja dziecka.

Objawy dysplazji stawu biodrowego:

• objaw przeskakiwania (Ortloaniego) - wyczuwalne przeskakiwanie głowy kości udowej podczas nacisku na oba zgięte uda przy maksymalnym ich odwiedzeniu,
• objaw pompowania (Barlowa) - wyczuwalne przemieszczenie głowy kości udowej poza panewkę stawu biodrowego i wyczuwalny powrót głowy kości udowej do panewki stawu, ograniczone odwiedzenie w stawie biodrowym, uwypuklenie okolicy krętarza większego (po stronie uszkodzonej kończyn),
• większy wymiar obwodowy,
• asymetria fałdów udowo - pośladkowych,
• skrócenie kończyny dolnej,
• zwiększona rotacja wewnętrzna kończyny w chorym stawie,
• zmniejszona ruchomość kończyny,
• charakterystyczny chód kaczkowaty, utykający.

Leczenie

Leczenie dysplazji stawu biodrowego zależy w dużym stopniu od wieku, w którym nastąpiło rozpoznanie schorzenia a także od rodzaju patologii stawu. Postawienie wczesnej diagnozy pozwala uzyskać pozytywne efekty leczenia. Po rozpoznaniu dysplazji najczęściej stosowane jest leczenie zachowawcze,  polegające na prawidłowym ustawieniu kości udowej względem panewki przez odpowiednio długi okres czasu. W tym celu stosuje się szerokie pieluchowanie umożliwiające utrzymanie nóżek dziecka w odwiedzeniu. Pomocne są także poduszki Frejki, szyna Koszli, pajacyk Grucy, uprząż Pawlika, dzięki którym uzyskujemy ustawienie kończyn dolnych w: odwiedzeniu, zgięciu, rotacji wewnętrznej.

W przypadku braku poprawy stosowana jest w znieczuleniu ogólnym ręczna repozycja stawu biodrowego, a następnie w celu utrwalenia efektów nastawienia zakładany jest opatrunek gipsowy na 4 - 6tyg. 

W momencie nieskuteczności leczenie zachowawczego stosowane jest leczenie operacyjne między 3 a 5 rokiem życia. Zabieg polega na odtworzeniu prawidłowych anatomicznych warunków w stawie biodrowym.
 
Wykonuje się różne zabiegi :

• otwartą repozycję zwichnięcia,
• plastykę stawu,
• plastykę daszka,
• osteotomię miednicy,
• osteotomie podkrętarzowe,
• osteotomię międzykrętarzową,
• osteotomię stabilizującą (u starszych).

Po zabiegu stosuje się gips przez okres 3 - 6 tygodni, a następnie zakładany jest gips czynnościowy. W przypadku leczenia operacyjnego ważna jest rehabilitacja przedoperacyjna, która niweluje istniejące przykurcze. Usprawnianie przed operacją pozwala wyuczyć pacjenta ćwiczeń, które są później wykonywane po zabiegu.