Jaskra - przyczyny, objawy i leczenie

Poważna choroba oczu, która doprowadza do zaniku pola widzenia... Cierpi na nią około 60 milionów ludzi na całym świecie, natomiast z badań WHO wynika, że 6 milionów osób na skutek tej choroby jest całkowicie niewidomych. Jak sobie radzić z jaskrą? Jak ją rozpoznać?

 Jaskra to choroba oczu prowadząca do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki i co za tym idzie pogorszenia lub utraty wzroku. Głównym czynnikiem powodującym uszkodzenie nerwu wzrokowego w jaskrze jest nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej.

PRZYCZYNY ROZWOJU JASKRY

Nie do końca wyjaśnione są przyczyny powstania tej choroby, natomiast wyróżnia się czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi choroby:

• Wiek powyżej 45 lat
• Wywiad rodzinny w kierunku jaskry - dziedziczność
• Pochodzenie rasowe (osoby afrykańskiego pochodzenia są bardziej narażone na tę chorobę)
• Osoby chorujące na cukrzycę, miażdżycę
• Nadciśnienie lub niedociśnienie
• Krótkowzroczność (wysoki stopień krótkowzroczności)
• Wcześniejsze uszkodzenia i zabiegi chirurgiczne na oku
• Dalekowzroczności (nadwzroczność)
• Chroniczne stosowanie sterydów (ogólne i miejscowe)
• Długotrwały stres
• Częste bóle głowy: migreny
• Objawy nisko skurczowe: zimne ręce i stopy

Przyczyny powstawania jaskry:

Mechaniczna - w oku jest stale wytwarzana ciecz wodnista, która utrzymuję napięcie gałki ocznej. Owa ciecz uwalnia się z gałki ocznej w miejscu zwanym kątem przesączenia, natomiast jeśli taka czynność jest nie możliwa ponieważ na terenie odpływu znajduję się jakaś przeszkoda, ciecz gromadzi się w oku i wzrasta wtedy ciśnienie śródgałkowe. Taka sytuacja doprowadza do mechanicznego ucisku na włókna nerwowe, a w konsekwencji do zaniku nerwu wzrokowego.

Naczyniowa – do zaniku nerwu wzrokowego może dojść na skutek nieprawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych, które dostarczają do nerwu potrzebne substancję odżywcze i tlen. Jeśli naczynia krwionośne są zwężone z powodu zmian miażdżycowych lub są w stałym skurczu nie odprowadzają do nerwu wzrokowego potrzebnej ilości substancji odżywczych, co doprowadza do chronicznego niedokrwienia nerwu, a w konsekwencji do utraty wzroku.   

OBJAWY, DIAGNOSTYKA I RODZAJE JASKRY

Objawy Jaskry zależne są od budowy kąta przesączenia, a także od typu choroby.
Ogólnymi czynnikami składającymi się na objawy choroby to:

• częste poranne bóle migrenowe,
• odczuwalne wypychanie oka,
• okresowe zaczerwienienie oczu,
• zawroty głowy,
• występowanie mdłości,
• widzenie tęczowych plam,
• bóle oczu,
• zamglenie widzenia,
• wymioty,
• źrenica dość szeroka i sztywna,
• bóle oka często nad oczodołami,
• łzawienie,
• skurcz powiek,
• częste zapalenie spojówek.

Aby zapobiec rozwojowi choroby ważne jest wykonywanie badań. By rozpoznać zagrożenie jaskrą wystarczy dokładny wywiad lekarski i określenie czynników ryzyka. Następnie są wykonywane badania, które pozwolą określić typ jaskry i jej dokładniejszy rozwój:

• pomiar ciśnienia wewnątrz gałkowego
• badanie dna oka i nerwu wzrokowego wziernikiem
• gonioskopię (badanie kąta przesączania)
• komputerowe pole widzenia.

Jeśli wyżej wymienione badania są nie wystarczające, lekarze okuliści przeprowadzają badania pogłębiające czyli:

• HRT (tomografię laserową nerwu wzrokowego)
• GDX (polarymetrię laserową włókien nerwowych siatkówki)
• Pachymetrię (ultradźwiękowy pomiar grubości rogówki)

Po wstępnych badaniach można określi rodzaj choroby i zastosować odpowiednie leczenie do danego typu. Wyróżnia się kilka rodzajów Jaskry:

• jaskra z otwartym kątem przesączania
• ­jaskra wrodzona dzieci do 3 r. życia
• ­jaskra z zamkniętym kątem przesączenia
• ­jaskra prosta
• jaskra z normalnym ciśnieniem śródgałkowym
• jaskra wtórna
• jaskra ostra
• jaskra podostra
• jaskra barwnikowa

Gdy lekarz prowadzący rozpoznał chorobę lub zagrożenie, pacjent powinien być w takim przypadku pod stałą opieką okulisty, który regularnie będzie wykonywał wyżej wymienione badania w celu określenia, czy następuję progresja choroby, czyli pogorszenie stanu zdrowia. W jaskrze już rozpoznanej najważniejsze badania, poza rutynowym pomiarem ciśnienia wewnątrz gałkowego, to komputerowe pole widzenia, HRT i GDX.

LECZENIE
 
Jaskra jest chorobą nieuleczalną, dlatego tak ważne są badania, które pozwolą na wczesne wykrycie choroby. Istotą i celem leczenia jaskry jest jej zatrzymanie, możliwie na jak najwcześniejszym etapie, zanim wystąpią duże ubytki w polu widzenia.

Ubytków tych nie da się już cofnąć, ale można próbować zahamować ich postęp. Leczenie jak i objawy również zależne są od rodzaju jaskry. W jaskrze z otwartym kątem przesączenia stosuję się tzw. betablokery, czyli specjalne krople do oczu. Natomiast w przypadku jaskry z zamykającym kątem przesączenia stosowane są przede wszystkim leki zwężające źrenice. Regularnie przyjmowane leki powinny wystarczyć aby zatrzymać proces wyniszczenia nerwu wzrokowego. Jednak w nie których przypadkach należy poddać się zabiegom chirurgicznym lub leczeniu laserem. Laseroterapia z reguły wykonywana jest w jaskrze z wąskim zamykającym się katem przesączenia lub w przypadku gdy leczenie zachowawcze (krople, leki) nie pomogły. Wykonuję się laserowe przecięcie chorego oka, co powoduję likwidację przeszkody odpływu cieczy wodnistej. W jaskrze z otwartym katem przesączenia wykonuję się najczęściej ambulatoryjnie tzw. trabekuloplastykę laserową. Jeśli tego typu leczenie nie pomogło zatrzymać rozwój choroby wykonuję się metodę bardziej inwazyjną, czyli zabiegi chirurgiczne. W jaskrze z zamkniętym kątem przesączenia wykonuję się zabieg wycięcia tęczówki lub najbardziej popularny zabieg przy  różnych postaciach jaskry, czyli tzw. trabekulektomia. Jest to wycięcie elementów kąta przesączenia, co ułatwia odpływ cieczy wodnistej z oka.