Ważny temat

Najczęściej występujące nowotwory i ich profilaktyka

Publikacja: 16 maj 2011 Ostatnia aktualizacja: 19 maj 2011
Choroby nowotworowe są drugą pod względem kolejności przyczyną zagonów w ogólnej strukturze umieralności w Polsce. Wiele z postaci nowotworów jest możliwych do zdiagnozowania w bardzo wczesnym stadium, nawet wtedy, kiedy nie mamy jeszcze do czynienia z chorobą nowotworową, a jedynie ze zmianami przedrakowymi. Pacjenci powinni utrzymywać stan tzw. podwyższonej czujności onkologicznej, aby uchronić się przed zachorowaniem na chorobę nowotworową. Jakie nowotwory występują w Polsce najczęściej i jak szybko je wykryć?
W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy ludzi, około 80 tysięcy ludzi rocznie z powodu nowotworu umiera. W Polsce liczba nowych zachorowań na nowotwory stale rośnie. Mężczyźni najczęściej chorują na raka płuca, jelita grubego, gruczołu krokowego i żołądka, a kobiety na raka piersi, płuca, jelita grubego i szyjki macicy.
RAK PŁUC Rak płuc to najczęstszy nowotwór złośliwy w Polsce: najczęstszy u mężczyzn i drugi co do częstości występowania u kobiet. Rocznie notowanych jest blisko 20 tysięcy zachorowań. Choroba występuje zwykle po 40 roku życia, a szczyt zachorowań przypada na 6-7 dekadę życia. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym raka płuca jest palenie tytoniu, a także narażenie na działanie azbestu, radonu, chromu, niklu, węglowodorów aromatycznych, związków arsenu.
Wykrycie zmian w płucach jest możliwe poprzez wykonanie badań diagnostycznych takich jak:
  • zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej;
  • bronchoskopia (stosowana w guzach położonych centralnie) połączona z pobraniem wycinka i/lub wymazu;
  • biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (stosowana przede wszystkim w guzach położonych obwodowo),
  • badanie plwociny na obecność komórek nowotworowych
RAK PIERSI W Polsce rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet (około 20% zachorowań na nowotwory złośliwe). Stwierdza się około 11 tysięcy nowych zachorowań rocznie.
Przyczyny powstawanie tego nowotworu nie są znane, ale istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia takie jak:
  • przebyty rak piersi,
  • rak piersi występujący u krewnych pierwszego stopnia (matka, siostra, córka),
  • ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem: po 50 roku życia notuje się wzrost liczby zachorowań,
  • wczesne pokwitanie,
  • późna menopauza u kobiet, które nie rodziły oraz u tych, które rodziły po 30 roku życia,
  • hormonalna terapia zastępcza lub długotrwała antykoncepcja,
  • narażenie na promieniowanie jonizujące, również w wyniku częstych badań diagnostycznych (mammografia, zdjęcie klatki piersiowej),
  • niektóre łagodne choroby piersi.
Diagnostyka raka piersi:
  • badanie kliniczne- składa się z oglądania i badania palpacyjnego, obejmuje badanie piersi i regionalnych węzłów chłonnych
  • mammografia- metoda diagnostyki piersi stosowana w badaniach przesiewowych, powinna być wykonywana w dwóch projekcjach: skośnej i pionowej,
  • ultrasonografia (USG)- jest metodą bezpieczną, można ją stosować u kobiet w ciąży, u dziewczynek i młodych kobiet,
  • badanie cytologiczne.
Jedyną pewną metodą rozpoznania raka piersi jest badanie histologiczne.
Najczęstsze nowotwory wieku dziecięcego to:
  • białaczki- około 30%
  • nowotwory ośrodkowego układu nerwowego- około 15%
  • nowotwory kości i tkanek miękkich- około 14%
Czynniki ryzyka nowotworów u dzieci to czynniki środowiskowe- szczególnie te, które mogą oddziaływać na płód w czasie ciąży, a wśród nich: hormony przenikające przez łożysko, promieniowanie jonizujące, niektóre zakażenia wirusowe i uwarunkowania genetyczne.
Nowotwór u dzieci rozwija się podstępnie, zazwyczaj przez długi czas nie dając objawów, lub objawy są bardzo niespecyficzne. Dziecko czuje się dobrze, a rodziców niepokoić mogą pojedyncze- z pozoru błahe- zaburzenia.
Nowotwory złośliwe stanowią u dzieci drugą po wypadkach i zatruciach przyczynę zgonów u dzieci, gdyż są rozpoznawane za późno, co zmniejsza skuteczność leczenia.
Profilaktyka nowotworów: Pierwszorzędowa = zapobieganie 
Drugorzędowa = badania przesiewowe i wczesne wykrywanie
Trzeciorzędowa = chemoprewencja

Do głównych czynników środowiskowych powstawania nowotworów należą:
  • palenie tytoniu- 30%
  • dieta- 30%
  • zakażenia- 5%
  • czynniki zawodowe- 5%
  • zachowania seksualne i dzietność- 4%
  • alkohol- 3%
  • skażenie środowiska- 2%
Zapobieganie chorobom nowotworowym to przede wszystkim eliminacja czynników ryzyka oraz propagowanie zdrowego stylu życia.
Źródło:
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Katedra i Klinika Onkologii Akademii Medycznej w Poznaniu

Ostatnie publikacje