Najczęściej występujące nowotwory i ich profilaktyka
Publikacja: 16 maj 2011
Ostatnia aktualizacja: 19 maj 2011
Choroby nowotworowe są drugą pod względem kolejności przyczyną zagonów w ogólnej strukturze umieralności w Polsce. Wiele z postaci nowotworów jest możliwych do zdiagnozowania w bardzo wczesnym stadium, nawet wtedy, kiedy nie mamy jeszcze do czynienia z chorobą nowotworową, a jedynie ze zmianami przedrakowymi. Pacjenci powinni utrzymywać stan tzw. podwyższonej czujności onkologicznej, aby uchronić się przed zachorowaniem na chorobę nowotworową. Jakie nowotwory występują w Polsce najczęściej i jak szybko je wykryć?
W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy ludzi, około 80 tysięcy ludzi rocznie z powodu nowotworu umiera. W Polsce liczba nowych zachorowań na nowotwory stale rośnie. Mężczyźni najczęściej chorują na raka płuca, jelita grubego, gruczołu krokowego i żołądka, a kobiety na raka piersi, płuca, jelita grubego i szyjki macicy.
RAK PŁUC Rak płuc to najczęstszy nowotwór złośliwy w Polsce: najczęstszy u mężczyzn i drugi co do częstości występowania u kobiet. Rocznie notowanych jest blisko 20 tysięcy zachorowań. Choroba występuje zwykle po 40 roku życia, a szczyt zachorowań przypada na 6-7 dekadę życia. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym raka płuca jest palenie tytoniu, a także narażenie na działanie azbestu, radonu, chromu, niklu, węglowodorów aromatycznych, związków arsenu.
Wykrycie zmian w płucach jest możliwe poprzez wykonanie badań diagnostycznych takich jak:
Przyczyny powstawanie tego nowotworu nie są znane, ale istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia takie jak:
Najczęstsze nowotwory wieku dziecięcego to:
Nowotwór u dzieci rozwija się podstępnie, zazwyczaj przez długi czas nie dając objawów, lub objawy są bardzo niespecyficzne. Dziecko czuje się dobrze, a rodziców niepokoić mogą pojedyncze- z pozoru błahe- zaburzenia.
Nowotwory złośliwe stanowią u dzieci drugą po wypadkach i zatruciach przyczynę zgonów u dzieci, gdyż są rozpoznawane za późno, co zmniejsza skuteczność leczenia.
Profilaktyka nowotworów: Pierwszorzędowa = zapobieganie
Drugorzędowa = badania przesiewowe i wczesne wykrywanie
Trzeciorzędowa = chemoprewencja
Do głównych czynników środowiskowych powstawania nowotworów należą:
RAK PŁUC Rak płuc to najczęstszy nowotwór złośliwy w Polsce: najczęstszy u mężczyzn i drugi co do częstości występowania u kobiet. Rocznie notowanych jest blisko 20 tysięcy zachorowań. Choroba występuje zwykle po 40 roku życia, a szczyt zachorowań przypada na 6-7 dekadę życia. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym raka płuca jest palenie tytoniu, a także narażenie na działanie azbestu, radonu, chromu, niklu, węglowodorów aromatycznych, związków arsenu.
Wykrycie zmian w płucach jest możliwe poprzez wykonanie badań diagnostycznych takich jak:
- zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej;
- bronchoskopia (stosowana w guzach położonych centralnie) połączona z pobraniem wycinka i/lub wymazu;
- biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (stosowana przede wszystkim w guzach położonych obwodowo),
- badanie plwociny na obecność komórek nowotworowych
Przyczyny powstawanie tego nowotworu nie są znane, ale istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia takie jak:
- przebyty rak piersi,
- rak piersi występujący u krewnych pierwszego stopnia (matka, siostra, córka),
- ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem: po 50 roku życia notuje się wzrost liczby zachorowań,
- wczesne pokwitanie,
- późna menopauza u kobiet, które nie rodziły oraz u tych, które rodziły po 30 roku życia,
- hormonalna terapia zastępcza lub długotrwała antykoncepcja,
- narażenie na promieniowanie jonizujące, również w wyniku częstych badań diagnostycznych (mammografia, zdjęcie klatki piersiowej),
- niektóre łagodne choroby piersi.
- badanie kliniczne- składa się z oglądania i badania palpacyjnego, obejmuje badanie piersi i regionalnych węzłów chłonnych
- mammografia- metoda diagnostyki piersi stosowana w badaniach przesiewowych, powinna być wykonywana w dwóch projekcjach: skośnej i pionowej,
- ultrasonografia (USG)- jest metodą bezpieczną, można ją stosować u kobiet w ciąży, u dziewczynek i młodych kobiet,
- badanie cytologiczne.
Najczęstsze nowotwory wieku dziecięcego to:
- białaczki- około 30%
- nowotwory ośrodkowego układu nerwowego- około 15%
- nowotwory kości i tkanek miękkich- około 14%
Nowotwór u dzieci rozwija się podstępnie, zazwyczaj przez długi czas nie dając objawów, lub objawy są bardzo niespecyficzne. Dziecko czuje się dobrze, a rodziców niepokoić mogą pojedyncze- z pozoru błahe- zaburzenia.
Nowotwory złośliwe stanowią u dzieci drugą po wypadkach i zatruciach przyczynę zgonów u dzieci, gdyż są rozpoznawane za późno, co zmniejsza skuteczność leczenia.
Profilaktyka nowotworów: Pierwszorzędowa = zapobieganie
Drugorzędowa = badania przesiewowe i wczesne wykrywanie
Trzeciorzędowa = chemoprewencja
Do głównych czynników środowiskowych powstawania nowotworów należą:
- palenie tytoniu- 30%
- dieta- 30%
- zakażenia- 5%
- czynniki zawodowe- 5%
- zachowania seksualne i dzietność- 4%
- alkohol- 3%
- skażenie środowiska- 2%
Źródło:
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Katedra i Klinika Onkologii Akademii Medycznej w Poznaniu
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Katedra i Klinika Onkologii Akademii Medycznej w Poznaniu