Szczepienia

Szczepienie przeciw grypie jest jednym z najskuteczniejszych środków zapobiegających jej wystąpieniu. Warto więc zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat szczepionek oraz z warunkami w jakich powinny być one przechowywane i przewożone od momentu wyprodukowania do momentu podania pacjentowi.

Szczepionka jest preparatem odpornościowym, który zawiera określony antygen lub antygeny. Wprowadzenie antygenu do organizmu, uodparnia go na zakażenie konkretnym (jednym lub kilkoma) drobnoustrojem chorobotwórczym. Szczepionka wywołuje sztuczną odporność czynną, podobną do naturalnej odporności, którą uzyskuje się po przebytym zakażeniu lub chorobie.

W Polsce spośród inaktywowanych szczepionek zarejestrowane są:

• 3 szczepionki zawierające rozszczepione wiriony wirusa grypy (szczepionki typu „split”),
• 3 szczepionki podjednostkowe (tzw. „subunit”), zawierające jedynie powierzchniowe białka wirusa grypy,
• szczepionka wirosomalna.

Podanie szczepionki jest zalecane w szczególności osobom:

• przewlekle chorym, np. na astmę, cukrzycę, niewydolność układu krążenia, oddychania,  nerek;
• z obniżoną odpornością;
• w wieku powyżej 55 lat;
• pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu;
• narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi.

Kwalifikację osoby do szczepienia przeprowadza lekarz, a samo szczepienie może być wykonywane wyłącznie przez lekarza lub pielęgniarkę. Ze względu na zmienność antygenową grypy wynikającą ze zdolności wirusa do spontanicznych mutacji konieczne jest coroczne ponawianie szczepienia, aby chronić się przed nowymi szczepami wirusa.

Dostępność szczepionek na rynku farmaceutycznym zależy od sezonu epidemicznego. Jednak skład wszystkich z tych szczepionek jest taki sam. Zawierają one antygeny tych samych szczepów wirusa grypy, wybranych i dostarczonych producentom szczepionek przez WHO.

Szczepionka to lek pochodzenia biologicznego i wymaga określonych warunków transportu i przechowywania. Jest wrażliwa na zmiany temperatury, więc powinna być przechowywana w warunkach tzw. „zimnego łańcucha”, w temperaturze od +2 do +8 stopni. Nie powinno się szczepionki ani przegrzać, ani zamrozić. Zamrożenie wpływa szczególnie niekorzystnie na szczepionki w postaci płynnej. Podanie szczepionki, która była nieprawidłowo przechowywana lub transportowana może spowodować poważne zagrożenie dla zdrowia a nawet życia.

Podczas zakupu szczepionki pacjent powinien zostać poinformowany o szczególnych warunkach jej przechowywania i transportu przez farmaceutę. Jeżeli jest to konieczne powinien również otrzymać specjalne opakowania- torbę termoizolacyjną, która pozwoli utrzymać właściwą temperaturę szczepionki podczas transportu. Jeżeli farmaceuta nie dopełni obowiązku poinformowania pacjenta o sposobie przechowywania zakupionej szczepionki co może skutkować nieprawidłowym jej przechowywaniem, pacjent może zwrócić szczepionkę do apteki i żądać zwrotu pieniędzy.

Po zakupie szczepionka powinna być jak najszybciej przewieziona do miejsca zużycia czyli punktu szczepień w opakowaniu zabezpieczającym przed zmianami temperatur. Jeżeli wizyta w gabinecie jest w późniejszym terminie szczepionkę należy umieścić w lodówce, lecz nie na drzwiach (wahania temperatur) i zabezpieczając przed dosunięciem do tylnej ściany (grozi zamrożeniem).

Lekarz lub pielęgniarka, którzy mają wykonać szczepienie powinni upewnić się, czy szczepionka była przechowywana i transportowana przez pacjenta zgodnie z zaleceniami producenta, a jeśli są wątpliwości co do zachowania ciągłości tzw. "zimnego łańcucha" szczepionka nie może być podana. Gdy błąd jest po stronie pacjenta należy szczepionkę zniszczyć zgodnie z lokalnymi  procedurami, jeśli niewłaściwa była informacja farmaceuty, szczepionkę należy zwrócić do apteki.

Niektóre szczepionki:
  

• VAXIGRIP - 0,5 ml ( szczepionka dla osób powyżej 3 lat ) – szczepionka p/ grypie – firma Aventis Pasteur, droga podania domięśniowa lub głęboko podskórna.
• VAXIGRIP Junior - 0,25 ml ( szczepionka dla dzieci powyżej 6 miesiąca życia do 35 miesiąca życia ) – szczepionka p/ grypie – firma Aventis Pasteur, droga podania domięśniowa lub głęboko podskórna.
• FLUARIX – szczepionka p/ grypie - firma SmithKline Beecham.
  
• INFLUVAC – szczepionka p/ grypie – firma Solvay, droga podania – droga podania domięśniowa lub głęboka podskórna w mięsień naramienny.