Ważny temat

Reumatoidalne zapalenie stawów

Publikacja: 07 styczeń 2019 Ostatnia aktualizacja: 08 styczeń 2019
Reumatoidalne zapalenie stawów w skrócie RZS, to choroba zapalna mająca charakter przewlekły, która obejmuje stawy i narządy. W trakcie jej występowania zaobserwowano postępujące zniekształcenia oraz usztywnienia. Nieleczone RZS może powodować niszczenie stawów i ich niesprawność, ale również uszkodzenie narządów i śmierć. Po rozpoznaniu schorzenia należy jak najszybciej zastosować odpowiednie leczenie, aby zahamować przykre objawy i ustrzec się przed niebezpiecznymi powikłaniami.
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba zapalna, w wyniku której stopniowo dochodzi do uszkodzenia chrząstek, kości, więzadeł i ścięgien. Reumatoidalnemu zapaleniu stawów towarzyszy ból i obrzęk. Przyczyny schorzenia nie są jednoznaczne, jednak najczęściej mówi się o obciążeniu genetycznym oraz defekcie układu odpornościowego. Wymieniamy zatem następujące czynniki wpływające na rozwój choroby:
  • reumatoidalne zapalenie stawów u rodzica niekoniecznie oznacza, że i dzieci będą nim dotknięte, jednak ryzyko to jest znacznie większe niż w przypadku, gdy choroba nie występowała wcześniej w rodzinie,
  • dysfunkcja układu odpornościowego powoduje złe rozpoznawanie własnych tkanek jako „wroga” i produkowanie autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie,
  • w niektórych przypadkach silny stres wpływa na powstawanie choroby RZS,
  • osoby, które nałogowo palą tytoń, są w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów,
  • na RZS częściej chorują kobiety niż mężczyźni,
  • niektóre wirusy oraz bakterie wpływają na chorobę.
Treścią reumatoidalnego zapalenia stawów, objawiającego się stanami podgorączkowymi i gorączkowymi oraz dolegliwościami ze strony symetrycznych stawów w postaci bólu, obrzęku, zniekształceń i zesztywnień, jest przewlekły stan zapalny, obejmujący symetrycznie przeważnie stawy śródręczno-palcowe, nadgarstkowe, śródstopno-palcowo-łokciowe, kolanowe lub barkowe. Stan zapalny rozpoczyna się w wewnętrznej wyściółce torebki stawowej i krok po kroku obejmuje cały staw i jego okolice. Widoczne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów to zniekształcenia stawów, którym towarzyszyć mogą zaniki mięśniowe. Kolejnym etapem postępującej choroby jest niszczenie chrząstek i powierzchni stawowych, a w konsekwencji unieruchomienie, zwichnięcia i zesztywnienia.
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, która atakuje również narządy pozastawowe:
  • miażdżyca: u osób z reumatoidalnym stanem zapalnym miażdżyca stanowi główną przyczynę szybkiej śmierci, u chorych pacjentów ryzyko zawału czy niewydolności serca jest znacznie podwyższone niż u osób zdrowych,
  • serce: może dojść do uszkodzenia zastawek, zapalenia osierdzia czy kardiomiopatii, które charakteryzują się dusznościami, bólem w klatce piersiowej i nietolerancją na wysiłek fizyczny,
  • guzki reumatoidalne: występują pod skórą, są bezbolesne i atakują najczęściej okolicę stawów rąk, łokci, a niekiedy narządy wewnętrzne,
  • oczy: często dochodzi do suchości oka, która jest konsekwencją zapalenia spojówek, pacjenci często narzekają na odczuwanie piasku w oczach lub ciała obcego,
  • naczynia: może wystąpić zapalenie naczyń, jest to jednak dosyć rzadka konsekwencja reumatoidalnego zapalenia stawów, stan ten może prowadzić do niedokrwienia narządów wewnętrznych,
  • osteoporoza: reumatoidalne zapalenie stawów przyspiesza w znaczący sposób rozwój osteoporozy,
  • nerwy: może dojść do powikłań w postaci ucisku na rdzeń kręgowy, zaburzenia czucia, mrowienia, drętwienia, niedowładu kończyn,
  • płuca: reumatoidalne zapalenie stawów może wpływać na zapalenie płuc śródmiąższowe zapalenie płuc, które objawiają się bólem w klatce piersiowej, dusznościami i suchym kaszlem,
  • nerki: RZS i leki mogą powodować ich uszkodzenie,
  • odchylenia hematologiczne: w trakcie reumatoidalnego zapalenia stawów może pojawić się anemia lub złe liczba krwinek białych. W trakcie choroby możemy także zaobserwować powiększone węzły chłonne oraz śledzionę.

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów prowadzi lekarz, zazwyczaj jest ono długotrwałe, a jego celem jest zatrzymanie postępującej choroby oraz przedłużenie sprawności i aktywności choremu. Decydująca jest systematyczna, wytrwała i profesjonalna gimnastyka. Gdy pojawia się ból, nieuniknione może okazać się sięgnięcie po silne środki przeciwbólowe, których zażywanie powinno być skonsultowane z lekarzem. Korzystny wpływ na dolegliwości związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów mają lecznicze kąpiele w wodach siarczanych i radoczynnych. Leki oprócz tego, że łagodzą objawy choroby, to także hamują proces niszczenia stawów. Należy je wdrożyć możliwie wcześnie, aby uniknąć przykrych powikłań i zmian w stawach. Należy pamiętać, że preparaty nie spowodują, że nagle pozbędziemy się choroby, zwykle ich odstawienie powoduje nawrót.
Pacjenci powinni w trakcie choroby mieć wsparcie bliskich osób i rodziny. Reumatoidalne zapalenie stawów często wywołuję frustrację i poczucie beznadziejności, spowodowane bólem. Należy dużo odpoczywać i ćwiczyć, aby ruchomość stawów była większa, aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na ogólną poprawę samopoczucia oraz stabilność i ruchomość stawów. Chorzy mogą np. jeździć na rowerze, pływać czy spacerować. W leczeniu RZS istotna jest również odpowiednia dieta, pacjenci powinni unikać nadwagi czy otyłości, które automatycznie obciążają stawy i powodują rozwój miażdżycy. Również skrajne niedożywienie nie jest korzystne, gdyż osłabia organizm i powoduje zanik mięśni. Pacjenci powinni regularnie dostarczać organizmowi odpowiednie ilości witaminy D oraz wapnia, aby uniknąć rozwoju osteoporozy.
Leczenie miejscowe konkretnego stawu:
  • punkcja: podawanie do środka leków przeciwzapalnych,
  • synowektomia: chirurgiczna, chemiczna, likwiduje zmiany na błonach śluzowych,
  • zabiegi korekcyjno-rekonstrukcyjne poprawiają budowę i pracę zdeformowanych stawów,
  • endoproteza: zniszczony staw zostaje zastąpiony protezą,
  • artrodeza: usztywnienie stawu, które łagodzi ból,
  • zmniejszanie ciśnienia zespołu cieśni kanału nadgarstka.
Niestety wyleczenie reumatoidalnego zapalenia stawów bez pomocy preparatów jest raczej niemożliwe. Każde odstawienie leków powoduje, że choroba powraca, można jednak dzięki dostępności obecnych metod, wprowadzić chorobę w stan remisji, dzięki czemu pacjenci normalnie funkcjonują. Zdarza się też, że mimo odpowiedniej kuracji reumatoidalne zapalenie stawów ulega nasileniu. Należy pamiętać, że choroba i tak ogranicza w pewien sposób sprawność i skraca długość życia. Nie można zapobiec RZS, dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie choroby, im wcześniej wykryte RZS tym większa szansa na jej cofnięcie się.
Źródło:
Zimmermann-Górska I., Reumatologia Kliniczna

Ostatnie publikacje