Medycyna ogólna

Próchnica u dzieci

Publikacja: 08 listopad 2018 Ostatnia aktualizacja: 13 listopad 2018

Co to jest próchnica zębów i co ją powoduje?

Próchnica zębów mlecznych i stałych jest chorobą o wielu przyczynach związanych z czynnikami zewnętrznymi. Na rozwój próchnicy mają wpływ cztery współdziałające czynniki:
  • podatność, czyli zła jakość i słabe uwapnienie tkanek zęba,
  • płytka bakteryjna odkładająca się na zębach i zawierająca bakterie kwasotwórcze inicjujące rozwój próchnicy,
  • substrat, czyli pożywka węglowodanowa (cukry) niezbędna dla bakterii do produkcji kwasów,
  • czas z częstym spożywaniem sprzyjających próchnicy przekąsek i słodyczy.

Próchnica dzieci – objawy

Na śnieżnobiałym szkliwie dziecka powstaje matowa, szorstka kredowobiała plama. Po pewnym czasie może ona dodatkowo ulegać przebarwieniu. W plamie próchnicowej zaczyna ubywać szkliwa, powstają zagłębienia. Szkliwo zęba kruszy się i rozpada. Odsłonięta zostaje mniej twarda tkanka – zębina. Kanalikowa budowa zęba powoduje, że bakterie przenikają w głąb zęba, aż do przestrzeni, w których znajduje się miazga – bogato unaczyniona i unerwiona tkanka wypełniająca ząb. Dolegliwości bólowe mogą występować już na początku powstawania plamy próchnicowej. Występuje wtedy reakcja na nagłe zmiany temperatury, na słodkie i kwaśne pokarmy, zaleganie resztek pokarmowych między zębami, czy też na dotykanie zębów włosiem szczotki.

Jak się rozwija próchnica?

Próchnica zębów mlecznych postępuje bardzo szybko. Zęby mleczne są słabiej zmineralizowane niż zęby stałe, mają cieńsze szkliwo i cieńszą warstwę zębiny. Miazga natomiast zajmuje dużo miejsca, dlatego próchnica szybko jej dotyka.

Kiedy i dlaczego występuje próchnica butelkowa?

Próchnica butelkowa to odmiana, która dotyka dzieci w wieku od roku do 4 lat. Nosi takie miano, ponieważ napoje podawane za pomocą butelki dłużej pozostają w kontakcie z zębami, niż ma to miejsce w przypadku picia z kubeczka. Na jej występowanie nie mają wpływu białka, tłuszcze ani czysta woda. Do jej powstawania przyczynia się cukier z pożywienia. Podobnie jak w przypadku próchnicy występującej wśród dorosłych, bakterie odżywiające się cukrem rozmnażają się i tworzą kwasy niszczące szkliwo oraz dalsze części zęba – im większa ilość spożywanego cukru, tym większa możliwość pojawienia się destrukcyjnej próchnicy.

Jak zapobiegać próchnicy?

Próchnicy można zapobiegać na różne sposoby. Jednak niepodważalną rolę w profilaktyce odgrywa dieta dziecka. Edukacja w zakresie profilaktyki próchnicy u dziecka powinna zaczynać się już w okresie prenatalnym. Kobiety w ciąży należy informować o roli właściwego odżywiania, stanu zdrowia własnego uzębienia oraz jamy ustnej, gdyż to właśnie matki zarażają swoje dzieci bakteriami próchnicotwórczymi. Rodzice nie powinni podawać dziecku przedmiotów, które miały kontakt z ich jamą ustną – np. nie należy oblizywać smoczka przed podaniem go dziecku, gdyż przekazuje się mu w ten sposób bakterie. Ważne jest oczyszczanie z resztek pokarmu nawet bezzębnej jeszcze jamy ustnej poprzez używanie zwilżonej gazy. Należy oglądać każdy nowo wyrzynający się ząb, szukając ewentualnych przebarwień mogących być początkiem próchnicy u dziecka.

Metody zapobiegania

W zależności od stanu zaawansowania próchnicy u dzieci, można wykorzystać kilka metod leczenia. Choć, jak wiadomo, najlepiej jest jej zapobiegać.
Zapobieganiu próchnicy u dzieci służą zabiegi lakowania i lakierowania.
Lakowanie- można wykonać już w 6 miesięcy po wyrżnięciu się zębów. Zabieg jest bezbolesny. Zęby pokrywa się lakiem, czyli odpowiednim materiałem, który chroni go przed uszkodzeniem płytki nazębnej. W efekcie próchnica ma marne szanse, by zaatakować zęby dzieci.
Lakierowanie - jest to zabieg polegający na pokryciu szkliwa lakierem, w skład którego wchodzą jony fluoru. Jony te, wbudowując się w tkankę, czynią ząb bardziej odpornym na próchnicę i czynniki zewnętrzne.
Jeśli jednak próchnica pojawiła się już na ząbkach dziecka, stomatolog ma do wyboru kilka metod leczenia.

Leczenie

Najczęstszą metodą leczenia próchnicy u dziecka jest „borowanie” chorego zęba. Powoduje to usunięcie zajętych próchnicą tkanek. Następnie uzupełnia się ubytek wypełnieniem – „plombą”. Podczas tego zabiegu można zastosować znieczulenie miejscowe lub łagodne środki uspokajające. W wielu gabinetach stomatologicznych jest możliwość wybrania sobie przez dziecko koloru wypełnienia w zębach bocznych (różowe, niebieskie, zielone i inne), ma to na celu zachęcenie dzieci do dalszego leczenia zębów.

Źródło:
Janczuk Z., Stomatologia zachowawcza – zarys kliniczny, Wydania III. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
Olczak-Kowalczyk D., Szczepańska J., Kaczmarek U., Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Wydawnictwo Med Tour Press, Warszawa 2017.

Ostatnie publikacje