Medycyna ogólna

Leczenie bólu u osób w podeszłym wieku

Publikacja: 20 październik 2018 Ostatnia aktualizacja: 22 październik 2018

Leczenie bólu u osób w podeszłym wieku

Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu zaleca wielokierunkowe leczenie chorych z bólem przewlekłym, zwracając uwagę nie tylko na aspekt somatyczny, lecz także na potrzebę poprawy funkcjonowania emocjonalnego i społecznego. Ból przewlekły i jego niewłaściwe leczenie są u seniorów związane z niekorzystnymi następstwami, ale jednocześnie optymalne leczenie bólu u osób w tej grupie wiekowej stanowi problem kliniczny ze względu na ograniczenia w stosowaniu farmakoterapii oraz w dostępie do innych metod leczenia. Leczenie bólu u osób w wieku podeszłym wymaga szeregu modyfikacji w stosunku do leczenia stosowanego u osób młodszych, wynikających zarówno ze związanych z wiekiem zmian w układzie nocyceptywnym, jak również ze zmian w farmakokinetyce leków, spowodowanych zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej i zmniejszeniem ilości wody. Konieczność zmiany wyboru i dawkowania leków wynika również z postępującego, fizjologicznego pogorszenia funkcji wątroby i nerek.

Metody oceny stopnia bólu

Miarą jakości leczenia bólu jest fakt, jak ból ten jest oceniany. Dla chorych w wieku podeszłym najbardziej zrozumiała i łatwa do oceny jest skala numeryczna NRS (ang. Numeric Rating Scale), wg której 0 oznacza zupełny brak bólu, natomiast 10 – ból największy do wyobrażenia. Według tej skali wszystko, co przekracza 3 punkty (niezależnie czy jest to ból ostry, czy przewlekły), oceniamy jako złą kontrolę bólu. Ocena natężenia bólu pozwala dobrać leki z odpowiedniego szczebla drabiny analgetycznej, a wnikliwa jego ocena w trakcie terapii pozwala ocenić skuteczność leczenia.
U chorych z zaburzeniami poznawczymi sugerowaną przez IASP (International Association for the Study of Pain – Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu) jest skala obserwacyjna Doloplus-2. Oceniamy w niej 10 parametrów zebranych w trzech podgrupach:
  1. reakcje somatyczne (5 parametrów): uskarżanie się, przyjmowanie postawy ciała chroniącej przed bólem, chronienie bolesnego obszaru, wyraz twarzy, zaburzenia snu,
  2. reakcje psychomotoryczne (2 parametry): mycie i/lub ubieranie, mobilność,
  3. reakcje psychosocjalne (3 parametry): komunikatywność, życie społeczne, problemy z zachowaniem.
Każdy z parametrów oceniany jest od 0 do 3 punktów (zakres wyników: 0-30). Za próg wskazujący na występowanie bólu, który wymaga włączenia leków przeciwbólowych, przyjęto 5 punktów.

Farmakologia osób starszych

Do najczęściej stosowanych leków przy walce z bólem u starszych zalicza się:
  • Paracetamol- Spośród analgetyków nieopioidowych jest zalecany jako lek pierwszego wyboru w bólu o słabym lub umiarkowanym nasileniu ze względu na jego skuteczność i profil bezpieczeństwa.
  • Niesteroidowe leki przeciwzapalne- Wskazaniem do ich stosowania jest sytuacja, gdy inne metody lecznicze są nieskuteczne, a ocena ryzyka w stosunku do zysków jest korzystna dla pacjenta.
  • Opioidy powinny być rozważone u pacjentów z bólem o nasileniu od umiarkowanego do silnego, istotnie obniżającym jakość życia i upośledzającym funkcjonowanie fizyczne, u których leczenie przyczynowe jest zakończone lub aktualnie niemożliwe do przeprowadzenia.
  • leki do stosowania miejscowego- w postaci plastrów- 5% lidokainę oraz 8% kapsaicynę. Plastry zawierające 5% lidokainę są zarejestrowane w Polsce do leczenia bólu po przebytej infekcji wirusem Herpes zoster, jednakże łatwość ich stosowania, brak ogólnoustrojowych objawów niepożądanych oraz brak ryzyka interakcji lekowych są powodem stosowania tego preparatu także w zespołach bólu pochodzenia mięśniowo-szkieletowego.

Ostatnie publikacje