Dziecko

Badania obrazowe przy nowotworach mózgu

Publikacja: 07 październik 2018 Ostatnia aktualizacja: 08 październik 2018
Według statystyk nowotwory mózgu stanowią ok. 3 % wszystkich zgonów spowodowanych chorobą nowotworową u dorosłych. U dzieci, zaraz po białaczce są najczęściej diagnozowanymi nowotworami, stanowią aż 20 % wszystkich tego rodzaju zmian. Dolegliwości, które mogą towarzyszyć chorobie nowotworowej zależą przede wszystkim od obszaru, w którym pojawiła się zmiana. W przypadku zajęcia płata czołowego, który odpowiada on za motorykę, czucie, kojarzenie oraz analizę i kontrolę stanów emocjonalnych, pojawiają się dolegliwości ściśle powiązane z tymi funkcjami. Przy zmianach w płacie skroniowym chorzy będę skarżyć się na zaburzenia oraz problemy ze słuchem. Uszkodzenie tego obszaru powoduje, że chorzy słyszą dźwięki, ale nie potrafią ich rozróżniać ani określić ich pochodzenia. Uszkodzenie płata potylicznego spowoduje problemy z odróżnianiem kolorów, ruchów, kształtu oraz analizowaniem.
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów raka mózgu jest ból głowy, będący konsekwencją rosnącego ciśnienia śródczaszkowego. Zazwyczaj dotyka pacjentów ze zmianami  w móżdżku. Dodatkowo u osób z rakiem mózgu pojawiają się także:
  • nudności,
  • wymioty,
  • zaburzenia psychiczne,
  • problemy z pamięcią,
  • zaburzenia równowagi,
  • zaburzenia świadomości,
  • zaburzenia snu.
Przy nowotworach mózgu często występują napady padaczkowe połączone z utratą przytomności. Czasem, jeśli guz mózgu jest bardzo duży, może dojść do jego przemieszczania. Jest to możliwe ponieważ w mózgu istnieją naturalne granice między półkulami  tzw. wgłobienia. Taka sytuacja zagraża życiu chorego. Zmiana położenia guza nasila ból głowy, a tętno raz zwalnia, raz wzrasta. W przypadku, gdy guz mózgu umiejscowiony jest w półkuli mózgowej, jedna ze źrenic może się rozszerzać i nie reagować na zmiany natężenia światła.

Diagnostyka obrazowa nowotworów mózgu

Ostateczne rozpoznanie choroby nowotworowej mózgu bez dodatkowych badań, w tym tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego, jest praktycznie niemożliwe. Nowoczesne techniki obrazowania pozwalają na precyzyjne określenie topografii i rozległości procesu chorobowego. Stwarza to możliwości dokładniejszego planowania dalszego postępowania terapeutycznego, zwłaszcza w przypadku stosowania radioterapii i leczenia neurochirurgicznego nowotworów mózgowia.
Tomografia komputerowa (CT) jest szczególnym rodzajem badania rentgenowskiego, w którym lampa rentgenowska obraca się dookoła ciała pacjenta, a wysyłane promienie trafiają do zespołu detektorów położonych po przeciwnej stronie lampy. Detektory mierzą osłabienie promieniowania X, a uzyskane informacje są przetwarzane na obrazy warstw w płaszczyźnie poprzecznej. W ten sposób uzyskujemy dwuwymiarowe obrazy pozbawione efektów nakładania się kości, tkanek miękkich i powietrza.
W tomografii rezonansu magnetycznego (MR) do tworzenia obrazów wykorzystywane jest zjawisko rezonansu magnetycznego atomów wodoru umieszczonych w silnym polu magnetycznym i pobudzonych falami elektromagnetycznymi o częstotliwości radiowej. Wzbudzone protony oddają pobraną energię w momencie ustania impulsu RF. Odpowiednie cewki odbierają impulsy energii, a złożony system komputerowy przetwarza je na obrazy.

Tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny?

Do tworzenia obrazów w CT i MR wykorzystywane są w nich zupełnie inne zjawiska fizyczne. Można powiedzieć, że obie metody, ukazując odmienne tkanki, w dużym stopniu uzupełniają się wzajemnie. Jeśli jednak chodzi o obrazowanie i różnicowanie wewnątrzczaszkowych zmian tkanek miękkich, wyraźną przewagę uzyskuje tomografia rezonansu magnetycznego. Rozdzielczość uzyskiwanych obrazów tkanek miękkich jest znacznie większa w przypadku MR niż w CT. Dodatkowo MR daje możliwość tworzenia obrazów w trzech płaszczyznach i obrazy te są pozbawione artefaktów pochodzących od kości, co ma szczególne znaczenie przy obrazowaniu struktur znajdujących się w tylnym dole czaszki. Specyfika zjawiska rezonansu magnetycznego powoduje, że w metodzie tej nie ma możliwości oceny warstwy zbitej kości i zwapnień. Także w ocenie ostrych krwawień, w tym krwawień w obrębie guza, lepszym badaniem okazuje się CT. Badania CT i MR są obecnie podstawowymi sposobami rozpoznawania i różnicowania wewnątrzczaszkowych guzów nowotworowych. Dzięki tym badaniom mamy możliwość zobrazowania charakterystycznych cech decydujących o rozpoznaniu procesów rozrostowych, m.in.:
  • efekt masy - przemieszczenie z ucisku struktur otaczających,
  • obecność obszaru o nieprawidłowej gęstości/sygnale,
  • określenie granic guza,
  • określenie rozległości obrzęku,
  • zmniejszenie wewnątrzczaszkowej rezerwy płynowej,
  • wzmocnienie po podaniu środka kontrastowego.
Cechy te mogą towarzyszyć nie tylko procesom rozrostowym o charakterze nowotworowym, dlatego obrazy CT i MR należy traktować jako jeden z kroków zawężających diagnostykę różnicową oraz źródło niezbędnych danych do wykonania punkcji celowanej i ewentualnego precyzyjnego zabiegu chirurgicznego lub innej terapii. Ostatecznego rozpoznania dokonuje się po badaniu histopatologicznym próbek.
Źródło:
Kordek R., Onkologia podręcznik dla studentów i lekarzy

Ostatnie publikacje