Wirus HPV - problem nie tylko okolic intymnych

Nowotwory głowy i szyi to bardzo szeroka grupa raków o zróżnicowanej lokalizacji pierwotnej w obrębie jamy ustnej, gardła i krtani. Ich etiologia jest wieloczynnikowa, natomiast najczęściej łączymy je z paleniem papierosów, spożywaniem alkoholu czy nieodpowiednią dietę̨. Jednak nowotwory głowy i szyi zależne od HPV mogą występować u osób niepalących tytoniu, niepijących alkoholu, ale prowadzących aktywne życie seksualne, a wiek chorych jest niższy niż typowych pacjentów onkologicznych.

Do procesów nowotworzenia przyczyniają się głównie dwa typy wirusa mianowicie typ HPV 16 i HPV 18. Najczęstsze miejsca anatomiczne w obrębie głowy i szyi, w których rozwija się nowotwór HPV-zależny, to gardło górne a w szczególności migdałki podniebienne i jama ustna.

Częstość́ występowania HPV-zależnych nowotworów głowy i szyi wykazuje dużą rozbieżność w zależności od obszaru zamieszkania. W Europie współczynniki te wahają się od 20 do 62%, natomiast w USA są one wyższe i wynoszą od 64 do 72%. Niezależnie od tego, w skali świata notuje się ogólny spadek zapadalności na nowotwory głowy i szyi, co wynika ze zmniejszenia ekspozycji społeczeństwa na tradycyjne czynniki ryzyka rozwoju nowotworów (palenie papierosów czy spożywanie alkoholu), wzrasta natomiast odsetek raków HPV-zależnych, szczególnie wśród pacjentów spośród młodszych grup wiekowych. Przyczyną wzrostu odsetka raków HPV-zależnych w stosunku do reszty nowotworów głowy i szyi wydaje się być zmiana zachowań seksualnych, co jest szczególnie widoczne wśród pacjentów z młodszych grup wiekowych co wiązane jest ze spadkiem wieku inicjacji seksualnej.

Z badań przeprowadzonych w ostatnich latach wynika, że ryzyko wystąpienia raka płaskonabłonkowego ustnej części gardła rośnie dwukrotnie, gdy pacjent praktykował seks oralny z 1 do 5 partnerów, natomiast aż pięciokrotnie przy liczbie partnerów większej niż 6.

Choć wcześnie wykryte nowotwory głowy i szyi są uleczalne w przypadku 80-90 procent pacjentów, to jednak w Polsce połowa chorych umiera w ciągu 3 lat od postawienia diagnozy. Zwykle dowiadują się o raku dopiero w III-IV stadium, kiedy leczenie nie jest już tak skuteczne jak na początkowym etapie i przynosi pozytywne rezultaty jedynie u 10 proc. osób.

Ze względu na skomplikowane położenie anatomiczne tego typu nowotworów, chorym grożą poważne konsekwencje - utrata mowy, zaburzenia komunikacji, a oprócz problemów z mówieniem - trudności z widzeniem a nawet z oddychaniem. Niezbędna jest im fachowa pomoc medyczna.

Na rynku dostępne są dwie szczepionki zatwierdzone przez Agencję Żywności i Leków: Cervarix® zapewniająca ochronę przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV 16/18 oraz Silgard® przeciw HPV 16/18/6/11. Obie szczepionki są rekomendowane jako ochrona przeciwko infekcjom genitalnym u kobiet i mężczyzn.

Kolejnym ze sposobów prewencji rozwoju nowotworów HPV-zależnych jest wykonanie u partnerów seksualnych testów na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego HPV w wymazie z szyjki macicy oraz w wymazie z rowka zażołędnego,  ponieważ lokalizacje te są najczęstszym źródłem zakażeń. Zaleca także się stosowanie zabezpieczenia w postaci prezerwatywy również w trakcie stosunku oralnego. Ważne jest także propagowanie dbałości o higienę jamy ustnej.Pamiętajmy, że nasze zdrowie jest przede wszystkim w naszych rękach i to od naszego świadomego postępowania najwięcej zależy.