Jaką dietę stosować u pacjentów z hemochromatozą?

Publikacja: 18 lipiec 2018 Ostatnia aktualizacja: 11 wrzesień 2018

Hemochromatoza jest jednostką chorobową będąca wynikiem nadmiernego gromadzenia się żelaza w organizmie. Do zaburzeń dochodzi na poziomie gospodarki regulującej poziom żelaza, z czego wynika późniejsze odkładanie tego pierwiastka w narządach miąższowych, uszkodzenie ich oraz niewydolność.

Hemochromatoza

Osoby chore na hemochromatozę mają ten mechanizm zaburzony. Wchłaniają zdecydowanie więcej żelaza, niż go potrzeba. Żelazo gromadzi się w tkankach miękkich, takich jak wątroba, trzustka, serce, gonady, przysadka.

Hemochromatoza występuje w dwóch postaciach:

pierwotna (wrodzona) jest chorobą genetyczną i ze względu na zmutowany gen dzieli się na pięć typów. Najczęściej spotykana postać spowodowana jest mutacją genu HFE.
wtórna (nabyta)

Leczenie hemochromatozy

Najskuteczniejszą metodą leczenia pacjentów chorych na hemochromatozę są regularne (1–2 razy w tygodniu) upusty krwi (flebotomia), przy jednoczesnym monitorowaniu parametrów biochemicznych i hematologicznych. Terapia pozwala na usunięcie około 250 mg żelaza w przeliczeniu na jedną jednostkę upuszczonej krwi (500 ml). Skuteczność flebotomii uzależniona jest od stopnia uszkodzenia narządów w momencie rozpoczęcia leczenia. W przypadku hemosyderozy wtórnej znajdują zastosowanie preparaty chelatujące żelazo np. deferoksamina, które ułatwiają wydalanie tego pierwiastka z organizmu.

Dieta w hemochromatozie

Dieta jest ważnym elementem wspomagającym leczenie. W zdrowym organizmie nadmierna podaż żelaza z pożywieniem nie powoduje zaburzeń, z uwagi na obecność sprawnie działających mechanizmów regulujących gospodarkę tego mikroelementu. Postępowanie dietetyczne w przypadku zespołów spichrzania żelaza polega na ograniczaniu spożycia produktów bogatych w żelazo, zwłaszcza hemowe, o dużej biodostępności. Wśród pokarmów obfitujących w ten pierwiastek wyróżnia się:

czerwone mięso (wołowina, cielęcina, wieprzowina),
podroby (wątroba, nerki),
ryby,
żółtko jaj,
nasiona roślin strączkowych (groch, fasola),
orzechy,
suszone owoce (morele, śliwki).

Komponując jadłospisy należy uwzględnić produkty mleczne (jogurt naturalny, sery twarogowe), bowiem zawarty w nich wapń zmniejsza wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym. Ponadto produkty bogate w witaminę C (kapusta kwaszona, natka pietruszki, papryka, czarna porzeczka) nie powinny znajdować się w jednym posiłku z produktami mającymi w swoim składzie pierwiastek śladowy jakim jest żelazo. Chorym na hemochromatozę kategorycznie zabrania się przyjmowania preparatów farmaceutycznych zawierających żelazo oraz witaminę C. Pacjentom zaleca się ograniczenie spożywania alkoholu, ze względu na wzrost intensywności wchłaniania Fe, zaś w przypadku marskości wątroby całkowitą abstynencję. Hemochromatoza to choroba nieuleczalna, która może prowadzić do śmierci. Jednakże badania wskazują, iż wczesne wykrycie schorzenia i wdrożenie odpowiedniej terapii zapobiega postępującemu uszkodzeniu narządów oraz zapewnia długość życia porównywalną do populacji ogólnej.

Produkty wskazane:

Mleko i przetwory mleczne; sery, jogurty, kefiry – produkty są źródłem wapnia, który hamuje wchłanianie żelaza,
Makarony, kasze, ziarna zbóż – są źródłem błonnika, który również będzie ograniczał przyswajalność żelaza w organizmie,
Ziemniaki,
Niektóre owoce – z wyłączeniem bogatych w witaminę C i odpowiednio skomponowane w posiłku tak, aby nie nasilały wchłaniania żelaza,
Kawa i herbata – ze względu na zawartość taniny również ograniczają wchłanianie żelaza.

Produkty przeciwskazane:

Czerwone mięso; wołowina, wieprzowina, cielęcina – bogate źródło żelaza hemowego,
Podroby; wątroba, nerki, wędliny, pasztety, żółtka jaj,
Ryby,
Szpinak, rośliny strączkowe, suszone morele, śliwki,
Mak, nasiona dyni, kiełki pszenicy, płatki owsiane, czekolada.

Źródło:

Katarzyna Sikorska, Krzsztof Piotr Bielawski, Tomasz Romanowski, Piotr Stalke, Hemochromatoza dziedziczna – najczęstsza choroba genetyczna człowieka, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2006, nr 60, s. 667–676

Ostatnie publikacje

Czym jest botulina i jak działa?

18/04/2024

Botulina, znana szerzej jako toksyna botulinowa, jest białkiem produkowanym przez bakterię Clostridium botulinum. Choć w dużych ilościach może być toksyczna, w kontrolowanych, niewielkich dawkach znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny, w tym w medycynie estetycznej. Jej główną cechą jest zdolność do czasowego blokowania przekazu sygnałów nerwowych do mięśni, co prowadzi do ich relaksacji.

Kiedy warto wykonać higienizację zębów?

10/04/2024

Zdrowy uśmiech to nie tylko wizytówka naszego wyglądu, ale także ważny element ogólnego stanu zdrowia. Higienizacja zębów, często pomijana lub traktowana jako coś nieważnego, stanowi kluczowy aspekt dbania o naszą jamę ustną. Spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie, kiedy warto rozważyć jej wykonanie, aby cieszyć się zdrowiem i pięknym uśmiechem na co dzień.

CBD w sporcie – czy pomaga?

01/02/2024

Suplementacja jest jednym z elementów budowania formy sportowca. Może wspomagać regenerację, zwiększać możliwości wysiłkowe czy ułatwiać wykonywanie treningów o wysokiej intensywności. Suplementacja CBD coraz częściej znajduje się w kręgu zainteresowania osób uprawiających sport, na co wskazują statystyki wśród samych sportowców – blisko 25% ankietowanych zawodowych graczy rugby stosowało lub stosuje CBD. Sprawdź, co wiadomo na temat zastosowania kannabinoidów w sporcie.

Nietrzymanie moczu u kobiet – problem społeczny, medyczny i naukowy

21/12/2023

Czy wiesz, że nietrzymanie moczu postrzegane jest jako jeden z ważniejszych, ogólnoświatowych problemów zdrowotnych XXI wieku? Nietrzymanie moczu to nie tylko problem małych dzieci i panów z przerostem prostaty. Pierwsze objawy problemów z nietrzymaniem moczu mogą wystąpić już u młodych kobiet, u których przeważa wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Mikroudar – przyczyny, objawy, leczenie