Szczepienia dla noworodków
Publikacja: 10 czerwiec 2018
Nowo narodzone dziecko ma na początku swojego życia odporność swojej matki. Jednak warto pamiętać, że zanika ona już w trakcie pierwszych kilku miesięcy. Dlatego najskuteczniejszą metodą, by uchronić noworodka przed chorobą, jest szczepienie ochronne. Pierwsze szczepienia noworodków wykonywane są już po urodzeniu. Zapobiegają rozwojowi wielu chorób, a dzięki nałożeniu obowiązku szczepienia dzieci, udało się wyeliminować wiele poważnych chorób - jedną z nich jest polio.
Wykaz obowiązkowych szczepień dla dzieci ustalany jest każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny, po czym zatwierdzany przez Ministerstwo Zdrowia. Publikuje się go pod nazwą Program Szczepień Ochronnych.
Szczepienia obowiązkowe noworodków w 1 miesiącu życia
• Szczepienie przeciw gruźlicy i WZW typu B
Pierwszą szczepionką dziecka jest szczepionka przeciw WZW typu B, czyli Wirusowym zapaleniu wątroby typu B (pierwsza dawka). Szczepionka podawana jest domięśniowo lub podskórnie. Wcześniaki również powinny być szczepione przeciw WZW B w ciągu pierwszych 24 godzin życia. Natomiast u tych dzieci z wagą poniżej 2000 g pierwszą dawkę szczepionki podaje się po ukończeniu miesiąca, drugą miesiąc po pierwszej, a trzecią standardowo po sześciu miesiącach. Ponadto, jeżeli u matki noworodka stwierdzono antygen Hbs we krwi, to lekarze zalecają podanie noworodkowi szczepionki i gotowych przeciwciał anty-Hbs.
Zaraz po urodzeniu, dziecku podawana jest także szczepionka na gruźlicę. Szczepionka przeciw gruźlicy zawiera żywy, pozbawiony zajadliwości szczep prątka gruźlicy. To szczepienie również jest wykonywane w pierwszej dobie życia, razem ze szczepieniem przeciw żółtaczce lub do 12 godzin po nim. Jeżeli noworodek waży poniżej 2000 g i ma nabyte lub wrodzone zaburzenia odporności, nie może być zaszczepiony po porodzie. Dziecko można zaszczepić w dowolnym czasie, gdy osiągnie wymaganą wagę.
Szczepionka przeciw gruźlicy podawana jest podskórnie w lewe ramię dziecka. Pojawia się po niej bąbel, który zanika po około 2-3 miesiącach, jednak w miejscu szczepienia pozostaje blizna o średnicy około 3 mm.
Szczepienie noworodków przeciw gruźlicy oraz przeciw WZW typu B powinno być wykonane jednocześnie lub w innym możliwym terminie przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego.
Szczepienia obowiązkowe niemowląt w 2 miesiącu życia
• Szczepienie przeciw pneumokokom
Od 2017 roku jest to szczepienie refundowane. Z refundacji szczepionki mogą skorzystać dzieci urodzone po 31.12.2016 r. oraz dzieci w innych grupach wiekowych (wcześniaki i dzieci z grup ryzyka do 5. roku życia).
Refundacja dla zdrowych dzieci obejmuje szczepionkę 10-walentną (uodparniającą organizm na 10 typów wirusa). Nowocześniejsza szczepionka 13-walentna darmowa jest dla dzieci szczególnie zagrożonych, z tzw. grup ryzyka. Rodzice zdrowego dziecka, którzy chcą zaszczepić malucha 13-walentną szczepionką muszą za nią zapłacić.
• Sczepienie DTP
Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi jest realizowane z wykorzystaniem szczepionki skojarzonej (tzw. DTP), która chroni jednocześnie przed wszystkimi trzema chorobami. Należy ona do grupy szczepionek „nieżywych” – zawiera nieaktywne toksyny błonicy i tężca oraz całe, zabite pałeczki krztuśca lub tylko kilka oczyszczonych białek tej bakterii. W zależności od składnika skierowanego przeciwko krztuścowi wyróżnia się dwa typy tych szczepionek:
• tzw. szczepionkę całokomórkową (DTPw), która zawiera całe, zabite bakterie krztuśca; jest oferowana bezpłatnie w ramach programu szczepień i przeznaczona dla wszystkich dzieci w pierwszych 2 latach życia;
• tzw. szczepionki bezkomórkowe (DTPa), które zamiast całych komórek bakteryjnych zawierają tylko kilka oczyszczonych białek bakterii krztuśca. W sprzedaży dostępnych jest kilka szczepionek tego typu. Wchodzą one także w skład szczepionek wieloskładnikowych.
W szczególnych sytuacjach, tzn. u dzieci, które nie mogą być szczepione przeciwko krztuścowi z powodu trwałych przeciwwskazań np. dzieci chore na choroby neurologiczne o postępującym charakterze, stosuje się tylko szczepionkę przeciwko błonicy i tężcowi (tzw. DT).
Dostępne są także specjalne szczepionki bezkomórkowe przeciwko krztuścowi dla młodzieży i dorosłych stosowane w celu „odświeżenia” odporności u osób, które mają lub wkrótce będą miały kontakt z niemowlętami i małymi dziećmi (np. rodzice, starsze rodzeństwo, dziadkowie).
• Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae
Haemophilus infuenzae typu b (pałeczka hemoflna typu b) to powszechnie występująca bakteria, mogąca być czynnikiem etiologicznym wielu niebezpiecznych chorób dlatego w kwietniu 2007 roku wprowadzono powszechne szczepienie przeciwko temu drobnoustrojowi dla niemowląt.
• Szczepienie przeciw Polio
Istnieją dwa rodzaje szczepionek na polio: IPV i OPV. Ta pierwsza jest obecnie używana w formie wszczepiennej, zawiera ona martwe drobnoustroje. Z kolei szczepionka polio OPV ( mająca w składzie żywe atenuowane wirusy) podawana jest doustnie w formie kropli i obecnie nie jest stosowana w Polsce. Obie formy wytwarzają odporność na chorobę Heinego-Medina zwaną również ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym. Dzieci otrzymują 4 dawki IPV, gdy mają: 2 miesiące, 4 miesiące, od 5 do 18 miesięcy oraz 4–6 lat (dawka przypominająca).
Do szczepień obowiązkowych należą również wykonywane w 13-14 miesiącu życia szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce.
Szczepieniami zalecanymi noworodkom od 2 miesiaca życia są szczepienia przeciw rotawirusom i meningokokom, a od 13 miesiąca życia maluchy zaszczepić można również przeciw ospie wietrznej i WZW typu A.
Przeciwskazania do szczepienia:
Wykaz obowiązkowych szczepień dla dzieci ustalany jest każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny, po czym zatwierdzany przez Ministerstwo Zdrowia. Publikuje się go pod nazwą Program Szczepień Ochronnych.
Szczepienia obowiązkowe noworodków w 1 miesiącu życia
• Szczepienie przeciw gruźlicy i WZW typu B
Pierwszą szczepionką dziecka jest szczepionka przeciw WZW typu B, czyli Wirusowym zapaleniu wątroby typu B (pierwsza dawka). Szczepionka podawana jest domięśniowo lub podskórnie. Wcześniaki również powinny być szczepione przeciw WZW B w ciągu pierwszych 24 godzin życia. Natomiast u tych dzieci z wagą poniżej 2000 g pierwszą dawkę szczepionki podaje się po ukończeniu miesiąca, drugą miesiąc po pierwszej, a trzecią standardowo po sześciu miesiącach. Ponadto, jeżeli u matki noworodka stwierdzono antygen Hbs we krwi, to lekarze zalecają podanie noworodkowi szczepionki i gotowych przeciwciał anty-Hbs.
Zaraz po urodzeniu, dziecku podawana jest także szczepionka na gruźlicę. Szczepionka przeciw gruźlicy zawiera żywy, pozbawiony zajadliwości szczep prątka gruźlicy. To szczepienie również jest wykonywane w pierwszej dobie życia, razem ze szczepieniem przeciw żółtaczce lub do 12 godzin po nim. Jeżeli noworodek waży poniżej 2000 g i ma nabyte lub wrodzone zaburzenia odporności, nie może być zaszczepiony po porodzie. Dziecko można zaszczepić w dowolnym czasie, gdy osiągnie wymaganą wagę.
Szczepionka przeciw gruźlicy podawana jest podskórnie w lewe ramię dziecka. Pojawia się po niej bąbel, który zanika po około 2-3 miesiącach, jednak w miejscu szczepienia pozostaje blizna o średnicy około 3 mm.
Szczepienie noworodków przeciw gruźlicy oraz przeciw WZW typu B powinno być wykonane jednocześnie lub w innym możliwym terminie przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego.
Szczepienia obowiązkowe niemowląt w 2 miesiącu życia
• Szczepienie przeciw pneumokokom
Od 2017 roku jest to szczepienie refundowane. Z refundacji szczepionki mogą skorzystać dzieci urodzone po 31.12.2016 r. oraz dzieci w innych grupach wiekowych (wcześniaki i dzieci z grup ryzyka do 5. roku życia).
Refundacja dla zdrowych dzieci obejmuje szczepionkę 10-walentną (uodparniającą organizm na 10 typów wirusa). Nowocześniejsza szczepionka 13-walentna darmowa jest dla dzieci szczególnie zagrożonych, z tzw. grup ryzyka. Rodzice zdrowego dziecka, którzy chcą zaszczepić malucha 13-walentną szczepionką muszą za nią zapłacić.
• Sczepienie DTP
Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi jest realizowane z wykorzystaniem szczepionki skojarzonej (tzw. DTP), która chroni jednocześnie przed wszystkimi trzema chorobami. Należy ona do grupy szczepionek „nieżywych” – zawiera nieaktywne toksyny błonicy i tężca oraz całe, zabite pałeczki krztuśca lub tylko kilka oczyszczonych białek tej bakterii. W zależności od składnika skierowanego przeciwko krztuścowi wyróżnia się dwa typy tych szczepionek:
• tzw. szczepionkę całokomórkową (DTPw), która zawiera całe, zabite bakterie krztuśca; jest oferowana bezpłatnie w ramach programu szczepień i przeznaczona dla wszystkich dzieci w pierwszych 2 latach życia;
• tzw. szczepionki bezkomórkowe (DTPa), które zamiast całych komórek bakteryjnych zawierają tylko kilka oczyszczonych białek bakterii krztuśca. W sprzedaży dostępnych jest kilka szczepionek tego typu. Wchodzą one także w skład szczepionek wieloskładnikowych.
W szczególnych sytuacjach, tzn. u dzieci, które nie mogą być szczepione przeciwko krztuścowi z powodu trwałych przeciwwskazań np. dzieci chore na choroby neurologiczne o postępującym charakterze, stosuje się tylko szczepionkę przeciwko błonicy i tężcowi (tzw. DT).
Dostępne są także specjalne szczepionki bezkomórkowe przeciwko krztuścowi dla młodzieży i dorosłych stosowane w celu „odświeżenia” odporności u osób, które mają lub wkrótce będą miały kontakt z niemowlętami i małymi dziećmi (np. rodzice, starsze rodzeństwo, dziadkowie).
• Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae
Haemophilus infuenzae typu b (pałeczka hemoflna typu b) to powszechnie występująca bakteria, mogąca być czynnikiem etiologicznym wielu niebezpiecznych chorób dlatego w kwietniu 2007 roku wprowadzono powszechne szczepienie przeciwko temu drobnoustrojowi dla niemowląt.
• Szczepienie przeciw Polio
Istnieją dwa rodzaje szczepionek na polio: IPV i OPV. Ta pierwsza jest obecnie używana w formie wszczepiennej, zawiera ona martwe drobnoustroje. Z kolei szczepionka polio OPV ( mająca w składzie żywe atenuowane wirusy) podawana jest doustnie w formie kropli i obecnie nie jest stosowana w Polsce. Obie formy wytwarzają odporność na chorobę Heinego-Medina zwaną również ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym. Dzieci otrzymują 4 dawki IPV, gdy mają: 2 miesiące, 4 miesiące, od 5 do 18 miesięcy oraz 4–6 lat (dawka przypominająca).
Do szczepień obowiązkowych należą również wykonywane w 13-14 miesiącu życia szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce.
Szczepieniami zalecanymi noworodkom od 2 miesiaca życia są szczepienia przeciw rotawirusom i meningokokom, a od 13 miesiąca życia maluchy zaszczepić można również przeciw ospie wietrznej i WZW typu A.
Przeciwskazania do szczepienia:
- ostry stan chorobowy i zaostrzenie choroby przewlekłej,
- istotne zaburzenia odporności (niektóre wrodzone niedobory odporności, AIDS, leczenie nowotworów złośliwych, po przeszczepieniu narządów),
- podanie preparatów krwi (immunoglobulin) lub przetoczenie krwi z powodu anemii,
- nasilone reakcje alergiczne typu anafilaktycznego (pokrzywka, wstrząs),
- postępujące choroby neurologiczne i wrodzone choroby metaboliczne przebiegające z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego,
- trwająca diagnostyka neurorozwojowa,
- poważne objawy niepożądane po poprzedniej dawce szczepionki: drgawki, zaburzenia świadomości, utrata przytomności, gorączka do ponad 39°C, przewlekły (ponad 3 godzinny) płacz i krzyk, epizod zwiotczenia występujący w ciągu 3 dni po szczepieniu (dotyczy szczepienia przeciw krztuścowi),
- epizod nasilonego odczynu alergicznego o charakterze anafilaktycznym (wstrząsowym) po poprzedniej dawce szczepionki,
- przewlekłe biegunki, zespół krótkiego jelita, jelitowy zespół złego wchłaniania (dotyczy szczepień przeciw polio),
- noworodki w ciężkim stanie klinicznym, dzieci urodzone przed 32 tygodniem ciąży, o masie urodzeniowej poniżej 2000 g (dotyczy szczepienia przeciwko gruźlicy),
- choroby autoimmunologiczne (toczeń trzewny, gorączka reumatyczna, autoimmunologiczne zapalenie wątroby i tarczycy, młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów, kłębuszkowe zapalenie nerek).
Źródło:
Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek: Immunologia. PWN, 2002,
GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2015 r., 2017,
J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze; Wydawnictwo Czelej
Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek: Immunologia. PWN, 2002,
GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2015 r., 2017,
J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze; Wydawnictwo Czelej
Ostatnie publikacje
Dlaczego należy badać wzrok dziecka u okulisty regularnie?
04/12/2023
Regularne badania wzroku w okresie rozwoju dziecka mają fundamentalne znaczenie. Umożliwiają wczesne wykrycie ewentualnych wad wrodzonych i nieprawidłowości w funkcjonowaniu pracy oczu. Jest to ważne głównie z uwagi na fakt, że przez cały okres wzrostu rozwija się także zdolność widzenia.
Naturalne źródła witaminy C - jak je włączyć do codziennej diety dziecka?
13/11/2023
Niedobory witamin i minerałów uchodzą za jeden z głównych powodów występowania chorób i infekcji. W codziennej diecie nie powinno zabraknąć witaminy C, która warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Szukasz dodatkowych źródeł witaminy C? Chcesz zadbać o zdrową dietę swojego dziecka? W artykule podpowiemy, po jakie produkty spożywcze warto sięgnąć.
Higiena jamy ustnej u dzieci i młodzieży - zalecenia w zależności od wieku
11/01/2023
Higiena jamy ustnej jest bardzo istotna już od pierwszych dni życia dziecka. Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że pierwsza wizyta u stomatologa powinna odbyć się już 6 miesięcy po wyrżnięciu pierwszego zęba mlecznego, ale nie później niż w 12. miesiącu życia. Najważniejszy jest fakt, żeby nie dopuścic do rozwoju próchnicy nawet, jeśli dziecko ma tylko zęby mleczne.
Jak poprawić odporność dziecka?
03/01/2023
Zbliża się jesień, a wraz z nią sezonowe infekcje i przeziębienia. Jest to czas, kiedy szczególnie warto skupić się na zdrowiu oraz wzmacniać układ odpornościowy dzieci, które są bardziej narażone na tego typu dolegliwości niż dorosłe osoby. Jak poprawić odporność dziecka? Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.
Rybia łuska - rzadka choroba genetyczna
20/03/2021
Ichthyosis to rzadka choroba, znana szerzej jako rybia łuska. Jest trudna do zdiagnozowania w życiu płodowym, a rodzice chorego dziecka dowiaduję się o diagnozie zazwyczaj dopiero po porodzie.